Amar Kosh

SR No.: 020030
Original Sutra Author: N/A
Author: Chintamani Shastri
Publisher: Government Central Book Depo
Publication Year: 1882
Total Pages: 463
Language: Hindi
Classification: Dictionary
File Size: 22 MB

Page 93

Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir
८७
हितीयं कांडम्. दौ परिव्याधविदुलौ नादेयी चांबुवेतसे ॥३०॥ सोभांजने शिगुतीक्ष्णगंधकांक्षीवमोचकाः॥ रक्तो ऽसौ मधुशिग्रुः स्यादरिष्टः फेनिलः समौ ॥३१॥ बिल्वे शांडिल्यशैलूषौ मालूरश्रीफलावपि ॥ प्लक्षो जटी पर्कटी स्यान्यग्रोधो बहुपाटः॥ ३२॥ गालवः शाबरो लोध्रस्तिरीटस्तित्वमार्जनौ ॥ आम्रचूतो रसालो ऽसौ सहकारो ऽतिसौरभः॥३३॥ कुंभोलूखलकं क्लीबे कौशिको गुग्गुलुः पुरः॥
पारद्रुमेषु चेत्यजयात्" । वानीरः वंजुलः सप्तकं वेतसस्य “वेत इति ख्यातस्य।" परिव्याधः विदुलः नादेयी अंबुवेतसः चत्वारि जलवेतसस्य । नादेयी स्त्री ॥३०॥ सोभांजनः “ सौभांजनः शोभांजनः शौभांजनः" शिग्रुः तीक्ष्णगंधकः अक्षीव: "आक्षीवः" मोचकः पंचकं शेगूल “शेवगा, शेगट” इति ख्यातस्य । असौ सौ. भांजनो रक्तो रक्तपुष्पश्चेन्मधुशिग्रुरित्युच्यते एकम् । अरिष्टः फेनिलः द्वे रिठा इति ख्यातस्य । “अन्यत्र रिष्टमित्यपि । रिष्टं क्षेम शुभाभावे पुंसि खड़े च फेनिल इति मेदिनी" ॥ ३१॥ बिल्वः शांडिल्यः शैलूषः मालूरः श्रीफलः पंचकं बिल्वस्य । प्लक्षः जटी “जटिः" पर्कटी “पर्कटिः" त्रयं पिंपरी इति ख्यातस्य । अयं गोमांतकभाषया केळा इति ख्यातः । तत्र जटीपर्कटिनाविनंतौ । पर्कटी ङीषंतेति कश्चित् । न्यग्रोधः बहुपात् वटः त्रयं वटस्य ॥ ३२ ॥ गालवः शाबरः “साबरः" लोध्रः तिरीटः सिल्वः मार्जनः षटुं लोध्रस्य । “तत्राद्यौ श्वेतलोधे शेषा रक्तलोधे इत्येके।" आम्रः चूतः रसालः त्रयं आम्रस्य।असौ आम्रोऽतिसौरभश्चेत्सहकार इत्येकम्॥३३॥ कुंभः उलूखलकं । कुंभेति संघातविगृहीतम् । कुंभमिति क्लीबमपि । कार्मुके वारनार्या च कुंभं क्लीबं तु गुग्गुलाविति रभसः । कुंभं त्रिवृत्तिगुग्गुलाविति विश्वप्रकाशः । उदूखलमित्यपि । उदूखले गुग्गुलौ स्यादुलूखले ऽपि न द्वयोरिति मेदिनी । उलूखले गुग्गुलौ च क्लीबमुक्तमुदूखलमिति रुद्रः । अत्र पक्षे कुंभं चोदूखलमिति पाठः कर्त्तव्यः । कुंभोलूः खलकं । कुंभोलूखलकं । कुंभोलूखलकारादृक्षकोशानिर्यातम् । कुंभोलूखलकं कुभं कुंभोलूखलकं वरमिति वाचस्पतिः । कौशिकः गुग्गुलुः
For Private And Personal