Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir
द्वितीयं कांडम्.
१२९ प्रडीनोड्डीनसंडीनान्येताः खगगतिक्रियाः॥ पेशी कोशो बिहीनेऽडं कुलायो नीडमस्त्रियाम् ॥ ३७॥ पोतः पाको ऽर्भको डिंभः पृथुकः शावकः शिशुः ॥ स्त्रीपुंसौ मिथुनं बंद युग्मं तु युगुलं युगम् ॥ ३८ ॥ समूहो निवहव्यूहसंदोहविसरव्रजाः॥ स्तोमौघनिकरवातवारसंघातसंचयाः॥ ३९ ॥ समुदायः समुदयः समवायश्चयो गणः॥ स्त्रियां तु संहतिद्वंदं निकुखं कदंबकम् ॥ ४०॥
....
.
.in
युधः ॥ ३६॥ प्रडीनं उड्डीनं संडीनं एतास्तिस्रः खगानां गतिक्रियाः गमनव्यापाराः गतिविशेषा इत्यर्थः । तत्र प्रडीनं तिर्यग्गमनम् । उड्डीनं ऊर्ध्वगमनम् । संडीनं संगतगमनम् । पेशी “पेशिः" कोशः “कोषः" अंडं त्रयमंडस्य । तत्र पेशी स्त्री। कोशो ऽस्त्रियाम् । अंडं द्विहीने क्लीवे इत्यर्थः । रूपभेदेनैव क्लीवत्वे सिद्धे द्विहीन इत्युक्तिः साहचर्येण प्राप्तमस्त्रीत्वं वारयति । “पेशीनां मांसखंडानां कोशो भांडागार. मिति नामैक्यमिति स्वामी ।" कुलायः कुलं पक्षिसंतानं अयते यत्र । नीडं द्वे पक्षिगृहस्य “घरटा, खोपा, कोठे इति प्रसिद्धस्य" ॥ ३७॥ पोतः पाकः अर्भकः डिंभः पृथुकः शावकः शिशुः सप्तकं शिशुमात्रस्य । “ स्त्रियां तु पोती डीबंता । पाका अर्भका डिंभा पृथुका एते च टावंताः ।” स्त्रीपुंसौ मिथुनं द्वंद्वं त्रीणि स्त्रीपुरुषरूपयुग्मस्य । स्त्री च पुमांश्च स्त्रीपुंसौ । अचतुरविचतुरेति साधुः । द्वंद्वशब्दस्य स्त्रीपुंसपरत्वे कालिदासप्रयोगः । द्वंद्वानि भावं क्रियया विवबुरिति । युग्मं युगुलं युगं त्रयं युग्मस्य । केचित्तु द्वंद्वयुग्मे इति समस्तं पठित्वा द्वंद्वादिचतुष्टयं समानमाहुः ॥ ३८ ॥ समूहः निवहः व्यूहः संदोहः विसरः व्रजः स्तोमः ओषः निकरः ब्रातः वारः संघातः संचयः ॥ ३९ ॥ समुदायः समुदयः समवायः चयः गणः संहतिः वृंदं निकुरंवं कदंबकं द्वाविंशतिः समूहस्य । तत्र संहतिः स्त्रियाम् । " वारः सूर्यादिदिवसे द्वारे ऽवसरवृंदयोः । कुब्जवृक्षे हरे वारो वारं मद्यस्य भाजनमिति विश्वप्रकाशः"॥४०॥ वृंदभेदाः समुदायविशेषा वक्ष्यंत इति शेषः। समैः सजातीयैः प्राणिभिरपाणिभिर्वा समूहो वर्ग इत्युच्यते एकम् । यथा मनुष्यवर्गः
Paper
र म
For Private And Personal
| SR No. | 020030 |
| Book Title | Amar Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chintamani Shastri |
| Publisher | Government Central Book Depo |
| Publication Year | 1882 |
| Total Pages | 463 |
| Language | Hindi |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 22 MB |