Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 417

પુરાવવું ૧૪૫૨
પુરુષાવતાર પુરાવવું એ “પૂરવું'માં,
પુરુષકારવાદી વિ. [સે, મું.] પુરુષકારવામાં માનનાર પુરાવો-વિઘા જી. [સં.] જીઓ “પુરાવસ્તુવિદ્યા'-'આર્કિ, પુરુષ-નતિ સી. સિં.] નરત્વ, નર-જાતિ, મેઇલ સેકસ ચેલેંજ' (હ..શા.)
પુરુષ-ટી સ્ત્રી + જ એ ટેટી.'] ગર્ભનિરોધ માટે પુરા-વહુ સી. [સંન] પ્રાચીન કાલની તે તે વસ્તુ, પુરુષના લિંગને ઢાંકવાનું સાધન, “કેન્ડમ'
ઍટિક ઍન્ટિકટિ’ જિઓ “પુરાતત્ત્વ.” પુરૂષ-તા સી., -ત્વ ન. સિં] પુરુષપણું, મરદાઈ પુરાવસ્તુવિદ્યા સ્ત્રી. [સં.] પુરાવસ્તુશાસ્ત્ર ન. સિં.) પુરુષ-હેષિણી વિ., સ્ત્રી, સિં] પુરુષ કે પુરુષોને દ્વેષ કરપુરાવસ્તુસંશોધક-સંશોધક) વિ. સં.] પ્રાચીન વસ્તુઓની નાર સ્ત્રી
[નાર અભિનેતા શેાધ-ખોળ કરનાર
ની શોધ-ખોળ પુરુષપાત્ર ન. ઈ.) નાટ-રચનામાં પૂરુષને વેશ ભજવ. પુરાવતુ-સંશાધન (-સંશોધન) ન. [સ.] પ્રાચીન વસ્તુઓ- પુરુષ-પ્રણીત વિ. સિં ] માણસે જેની રચના કરી છે તેવું, પુરા-વાહ . [સં.] જુઓ “પુરા-દષ્ટિ'-એન્ટિવંરિયનિષમ’ પુરુષ-કૃત, પૌરુષેય
[પુરુષકાર, પુરુષાર્થ પુરાવા-વસ્તુ જી. જિએ પુરા' + સં] મુદામાલ, “એ- પુરષ-પ્રયત્ન કું. [સં.] માણસની મહેનત, ઉદ્યોગ, ઉદ્યમ, શિબિટ”
પુરુષ-બીજ ન. [] બાળકની ઉત્પત્તિમાં નિયામક શુક્રાણુ પુરા-વિદ વિ. [૪, ૬-fa Jપુરાતત્વ-જ્ઞ,
પુરુષભાવા૫ છું. [સ. પુરુષ-માવા -રો] પુરુષ ન હોય (કે.હ.), “આકિલોજિસ્ટ' (દ.ભા.)
તેમાં પુરુષપણું ચડાવવું એ, “એન્થોપમોર્જિઅમ' (દ.ભા.) પુરા-વિધા , સિં.] જએ ‘પુરાવસ્તુ-વિધા.'
પુરુષ-માત્ર વિ. [સં.) માણસની ઊંચાઈનું, માણસના માપનું, પુરવું જ પૂરતું'માં.
માથોડા જેટલું પુરા-વૃત્ત ન. [સં.] પ્રાચીન કાલની હકીકત
પુરુષનેધ છું. [૨] અતિ પ્રાચીન કાળમાં થતો મનાતે એક પુરાવૃત્ત-વિદ વિ. સિં. °fā], પુરાત્ત વિ. . પું] યજ્ઞ કે જેમાં માણસનું બલિદાન આપવામાં આવતું હતું પ્રાચીન-કાલના ઈતિહાસનું જ્ઞાન ધરાવનાર
પુરુષ-રત્ન ન. [સં.) પુરુષોમાં રનરૂપ માણસ [ચું. પ્રોવાર ] દાખલો, ખાતરીવાળું વચન. પુરુષ રાશિ . [, .] મેષ મિથુન સિંહ તુલા ધન (૨) સાબિતી, પ્રમાણ, (બંને માટે અં. “પ્રક” અને “એવિ -
કુંભ એ પ્રત્યેક રાશિ. (જ.) ડન્સ.') [૦ લેવે (રૂ.પ્ર.) સાક્ષીની જુબાની લેવી] પુરુષ-વગે કું. [સં.] એ “પુરુષ જાતિ.” પુરાંત સ્ત્રી. સિં. પ્રાત છું., અર્ધા તદ્દભવી દરરોજના કે પુરુષ-વાચક વિ. [સ.], પુરુષ-વાચી વિ. [સ, j] પહેલો માસિક હિસાબનાં બેઉ ખાતા મંડાઈ ગયા પછી ખાતે પાર બીજો અને ત્રીજો એ ત્રણે પુરુષોને બંધ કરે તેવું (સર્વહેતી સિલક, જણસ બાકી, તારણ, બેલેન્સ'
નામ). (વ્યા.)
[અ સામાન્ય માણસ પુરાંત-અંદાજપત્ર (અન્દાજ-) [+જુઓ “અંદાજપત્ર.] પુરુષ-વિરોષ ! [સં.] વિશિષ્ટ માણસ, ખાસ માણસ, વધારાના અડસટ્ટાની તફસીલ, “સપ્લસ બજેટ
પુરુષ-શ(-) . [૪] પુરુષને પિશાક, મર્દાના પોશાક પુરી સી. સિ.] નગરી, મોટું શહેર. (૨) ઓરિસ્સામાં પુરુષસિંહ (સિહ) છું. સં.પુરુષોમાં સિંહ જેવો પ્રબળ
તીર્થ-જગન્નાથપુરી. (સંજ્ઞા.) [ફિરકે. (સંજ્ઞા.) માણસ પુરી* છું. [સં. ] દસનામી સંન્યાસીઓને એ નામને એક પુરુષ-સુષ્ટિ સ્ત્રી. સિં.] જ પુરુષ-જાતિ.' પુરીષ ન. [સં.] વિષ્ઠા, મળ, ગુ, નર ક. (૨) છાણું લીંડાં પુરુષાકાર પું, પુરુષાકૃતિ સી. [સં. "હણ + મા-વાર, માં-ત] વગેરે મળી
[જવું એ માણસને ઘાટ. (૨) વિ. માણસના ઘાટનું પુરીત્સર્ગ કું. +સં. ૩રૂ] મળ-શુદ્ધિ કરવી એ, ઝાડે પુરુષાતન ન. [સ. પુરુષ દ્વારા. સર૦ “શૂરાતન.'] શૂરવીરતા,
છું. [સં.] ચંદ્રવંશના યયાતિ પાનનો શમિઠામાં થયેલે શૂરાતન. (૨) મરદાઈ, પુરુષપણું, પૌરુષ (પ્રજીવક તત્તવાળું) પુત્ર રાજવી. (સંજ્ઞા.)
પુરુષાધમ વિ. [સ. પુરુષ + મધH] અધમ માણસ, નીચ અને પુરુ-વંશ (વા) કું. [સં.] પુરુરાજાને એલવંશી વંશ (કે હલકટ માણસ જેમાં કૌરવ-પાંવ થયા.)
પુરુષાયિત ન. [સં.] સંભેગનું એક આસન. (કામ) પુરુવંશી (વશી) વિ. સિ., મુ. પુરવંશમાં ઉત્પન્ન થયેલ પુરુષાયુષ ન. [સં. પુરુષ + માયુ] માણસની સે વર્ષે પુરુ-વિવાહ . સિં.] એકથી વધુ સ્ત્રીઓ સાથેનાં લગ્ન, જેટલી આવરદા પોલીગમી' (૨.વા.)
પુરુષાર્થ છું. [સ પુરુષ + અર્થ માણસે પ્રાપ્ત કરવાનો છે તે પુરુષ છું. સિ.] નર, મરદ. (૨) પતિ, ધણી, વર. (૩)
હેતુઃ ધર્મ અર્થ કામ અને મોક્ષ. (૨) ઉદ્યોગ, ઉદ્યમ, જીવ અક્ષર અને પરમેશ્વર-એમાંના દરેક. (૪) કાળનાં પુરુષકાર, પુરુષ-પ્રયન, (૩) શક્તિ, સામર્થ્ય, બળ રૂપાખ્યાનમાં પહેલે બીજો અને ત્રીજે એ દરેક, (વ્યા) પુરુષાર્થ-વાદ ૫. [.] ઉધમ-વાદ [૦માં ન રહેવું (જેનું), માં ન હોવું (રૂ. પ્ર.) નામ પુરુષાર્થવાદી વિ. [સે, મું.] ઉધમવાદી સ્થિતિ હોવી]
[ઈશ, “ી-વિલ' (દ.બા.) પુરુષાર્થ વિ. સ. પુરુષ + સાથ, j.) પુરુષાર્થ કરનાર, પુરુષ-કાર પુ. [સં.] ઉદ્યમ, પુરુષાર્થ, ઉઘોગ. (૨) મત ઉદ્યોગી, ઉદ્યમી, પ્રયત્નશીલ પુરુષકાર-વાદ શું સિં.] જેમાં પુરુષાર્થ ઉપર આધાર હોય પુરુષાવતાર છું. [સં. પુરપ + અવતાર] જેમાં સાક્ષાત્ પરમતે મત-સિદ્ધાંત
પુરુષ પરમાત્મા પોતે જ અવતર્યા હોય એવો અવતાર-પ્રકાર