Page Text
________________
પુરુષાવસ્થા
૧૪૫૩
પુકર
પુરુષાવસ્થા સ્ત્રી. (સં. પુત્વ + અર્વ-સ્થા) યૌવનનો આરંભ પુલકિત વિ. સં.] હર્ષથી રુવાડાં ખડાં થઈ ગયાં હોય તેવું, થઈ ચૂકયો હોય તેવી ઉંમર, મેરિટી'
રોમાંચિત પુરષાંતર (પુરુષાન્તર) ન. [સ. પુરુષ + અન્તર) એકને બદલે પુલપુલાવવું, પુલ પુલાવાવું જ “પુલપુલાવુંમાં. બીજા પુરુષ તરીકે ખપવું એ
પુલપુલાવું આ ક્રિ. [૨વા.) બીકથી જવું. (૨) ચુસાવું. (૩) પુરુષીકરણ ન. [૩] પુરુષ ન હોય તેમાં પુરુષ કરવાની પિચી ચીજ દબાવી. (૪) મિતામાં અનાજ મમળાનું. પુલ. હૈિયા, “પર્સેનિફિકેશન’ (ચં. ન.).
પુલાવાવું ભાવે, .િ પુલપુલાવવું છે, સ ફ્રિ પુરચિત વિ. [સ. પુરષ + ચં] પુરુષને શોભે તેવું, પુલતિ મું. [] માથા ઉપર વાળ રાખવાની ઋષિઓની મરદને છાજતું
[એવા પરમાત્મા, પરમેશ્વર એક પદ્ધતિ. (૨) સપ્તર્ષિઓમાંના એ નામનો એક તારો પુરુષોત્તમ . [સં. પુરઘ + ઉત્તમ] જીવ અને અક્ષરથી પર અને ઋષિ, પુલત્ય, (સંજ્ઞા.) [(૨) જાઓ “પુસ્તિ . પુરુષોત્તમ-ક્ષેત્ર ન. સિં.] ઓરિસ્સામાંની જગન્નાથપુરી. પુલત્ય પું. (સં.) એ નામને એક પૌરાણિક કાપે. (સજ્ઞા.). (સંજ્ઞા.)
પુલહ છું. [સ.] સપ્તર્ષિઓમાંને એક તારે અને એ નામનો પુરુષોત્તમ માસ પું. [સં.] હિંદકાલગણનામાં લગભગ દર એક પ્રાચીન ઋષિ(સંજ્ઞા) (એક પ્રકાર. (જૈન)
અઢી વર્ષે ઉમેરાતો એક ચાંદ્રમાસ, અધિક માસ, મળ-માસ પુલાક-નિર્દૂધ (-નિગ્રંથ) પં. [સં.] નિગ્રંથાના પાંચમાં પુરુ-હૂત વિ, પૃ. [સં.] અગ્નિ
મુલાક-લબ્ધિ સી, સિં] વીર્યા તરાયના ક્ષય કે પશમથી પુરુરવા છું. (સં. પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે ચંદ્ર- પ્રાપ્ત થતી એક પ્રકારની શક્તિ, (જેન.)
પુત્ર બુધને ઈલા નામની સ્ત્રીથી ઉત્પન્ન થયેલો પુત્ર, એલ પુલાવ ! (ફા. પલા૧] એ ‘પલાવ.' રાજ. (સંજ્ઞા.)
પુલાવ-કુરમાં ન., બ. વ. [+ એ “કુરમું'] ચેખાની પુરોગ વિ. [સ, પુસ્ + જ, સંધિથી] જએ પૂર્વગ.” (વ્યા.) બનાવેલી એક વાની પુરે-ગામી વિ. [સ. પુર્ + જામી, મું, સંધિથી] આગળ પુલિન મું. [૪] કાંઠે, કિનારે, તટ, તીર જનારું, અગ્ર-ગામી, અગ્રેસર
[ગયેલ પુલિયું ન. [ફા. “પુલ + ગુ. “ઇયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] નાને પુર-જવી વિ. [સં. + કીવી, મું, સંધિથી પૂછવી પુલ, ગરનાળું પુરતાશ પું. [૩] યજ્ઞમાં હોમ માટે બનાવેલ હોમ-દ્રવ્ય પુલિંગ (પુલિ) ન. [એ.] ધક્કો મારી ગોળ ગોળ ફેરવવું એ તરીકે પાક, કવિ. (૨) યજ્ઞની પ્રસાદી
(જેમકે છાપ-યંત્રની નકલ કાઢવી એ). (૨) ભાર વગેરે પુરે પુ. લગ્ન વખતે વસવાયાને અપાતાં લોટ સાકર હળદર ખેંચવો એ વગેરે તે તે પદાર્થ | [આવેલો ખ્યાલ પુલિંગ-એપ્રીમેન્ટ ન [અ] એકબીજી રેલવેને ભાર ખેંચવામાં પુરા-દર્શન ન. (સં. ૧ રસ + તન, સંધિથી] અગાઉથી નુકસાન ન થાય એ પ્રમાણેનું પરસ્પરનું કરારનામું પુરાધા પું. [સં. પુરાવા:] જએ પુરોહિત.”
પુલિંદ (પુલિન્દ) કું. [.] એક પ્રકારની વનવાસી જાતિ, પુર-વચન ન. [સ. પુર્ + વચન, સંધિથી] પુસ્તકનું પ્રા- ભીલોને એક પ્રકાર. (સંજ્ઞા.) (૨) પુલિત જાતિના નિવાસને. કથન, આમુખ, ભૂમિકા, પ્રસ્તાવના
એક પ્રાચીન દેશ, (સંજ્ઞા.) પુર-થતા વિ. સિં. ઘરસ + વર્તા, મું. સંધિથી] સામે રહેલું, પુલિંદી (પુલિન્દી) સ્ત્રી. સિં] પુલદ-સ્ત્રી આંખ સામેનું [કરાવનાર અવર્ષ, ગુરુ, ગોર પુલી સ્ત્રી [.] ઘીસીવાળી ગરેડી, ગરગડી. (૨) યંત્રમાં જેને પુર-હિત છું. [, + fહત, સંધિથી] ધર્મ કર્મ વગેરે ઉપ૨ પદ ફરે છે તે તે સપાટ મથાળાવાળું ચક્ર પુરોહિત-પદ ન. સિં.ગેરપ૬
પુલેજ ન. દર સાલ ખેડાતી જમીન પુરોહિતવૃત્તિ સ્ત્રી. સિં] ગોરપદુ કરીને ચલાવવામાં આવતું પુલેટ (ય) સી. નાની મુરઘી ગુજરાન, પુરોહિતના ધંધે
[વ્યવસ્થા પુલમાં મું. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે ઇદ્રાણીને પિતા. પુરોહિત-શાહી સી. [+ ફા] ગોરવર્ગનું શાસન-તંત્ર હોય તેવી (સંજ્ઞા) (૨) સી. ભગુ ઋષિની પત્ની અને વન ઋષિની પુરોહિતાઈ સી. [+ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.] પુરહિતપણું, માતા. (સંજ્ઞા.)
[(સંજ્ઞા) ગરપણું, ગેરપ૬
પુલકસ છું. [સં.] ભારતવર્ષની એક વનવાસી પ્રાચીન જાતિ, પુલ પું. ] ગરનાળાંવાળ સેતુ. [૦ કર, ના(-નાં) પુલો જએ પૂડલો.” ખ, ૦ બાંધ (રૂ. પ્ર.) ઘણું દાન આપવું. () પુવાડિયે જ “કુવાહિયે.” (૨. પ્ર.) ટોળે વળવું. તળે ગુજરે (૨. પ્ર.) ગરીબ પુરતી, -સ્તી સ્ત્રી. [. પુસ્ત ] સહાય, મદદ સ્થિતિમાં રહેવું એ].
પુસ્તુ, -તો' ચી. [.] પુખ્ત ભાષાને નજીકની અફઘાનિપુલક ન. [સં.) રોમ, રુવાડું, રેવું, રુવાંટી
સ્તાનના અને પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના પેશાવર વગેરે વિભાગની પલકવું અ. ક્રિ. સ. પુરુષ, -ના. ધા.] રુવાડા ખડાં થવાં ભારત - આર્ય કુલની એક ભાષા. (સંજ્ઞા.)
(બબ હર્ષથી). પુલકાવું ભાવે.. પુલકાવવું છે., સ, જિ. પતેતો ) ૫. ફિા. પૂતહ ] ઢગલ. (૨) આધાર પુલકાઈ જી. [સં. ૬ઢવી + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.) પુલકિત આપતી સહાયક દીવાલ, બાંધો, બ્રેસ્ટ-વેલ' થવાપણું, રોમ-હર્ષ, રૂવાડાં ખડાં થવાં એ
પુષકર ન. [સ.) નીલ કમળ, વાદળી કમળ. (૨) રાજસ્થાનમાં પુલકાવવું, પુલકાવું જ “પુલકવું'માં.
અજમેર પાસેનું એ નામનું એક તીર્થ. (સંજ્ઞા.). (૩) એ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |