Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 40

તારક મંત્ર
તારક મંત્ર (-મન્ત્ર) પું. [સં.] મેક્ષદાયક મંત્ર તારક-માપક વિ., ન. [સં.] આંખની કીકીનું માપ કરનારું યંત્ર, ‘પ્યુપિલામીટર’
૧૦૭૫
કારીગર
તારક-માલા(-ળા) સી. [સં.] તારાઓની હાર તારકવૃંદ (-વૃન્દ) ત. [સં.] જુએ ‘તારક-પુંજ.' તારકશ,સ પું. [ફા. તાર્કશ્] જઆ તાર-કઢા.' (૨) તાંતણા ઉપર ચાંદી કે સેાનાના તાર મેળવી તૈયાર કરનાર [તાર બનાવવાની કળા કે હુન્નર તાર-કસબ પું. જએ ‘તાર + ‘કસખ.'] સેાના-ચાંદીના તારક-સ્નાન ન. [સં.] તારા ઊગ્યા પછી રાતે કરવામાં આવતું સ્નાન (શખ-વહન કરવાથી લાગતું સતક દૂર કરવા), તારા-સ્નાન. (૨) તારાએ-રૂપી જળમાં સ્નાન કરવાની મેાજ, તારક-દર્શનને આનંદ
તારકાકૃતિ સ્ત્રી, [સ. તારવ + આકૃત્તિ] તારાઓના આકાર. (૨) વિ. તારાઓના આકારવાળું (સ્થાપત્ય.) તારકા-ગુચ્છ પું. [સં.] તારાઓના ગુચ્છે, જૂએ ‘તારક-પુંજ.’
તારકા-પુંજ (-પુ-૪) પું. [સં.] જુએ ‘તારક-પુંજ.' તારકાવલિ(-લી,-ળિ,-ળી) સ્ત્રી. [સં. જ્ઞાળ + મારું, હી] તારાઓની હાર, તારક પંક્તિ
તારકાસુર હું. [સં. તારh + અમુ] જુએ ‘તારક(પ),’ તારાંકિત (-કાફકિત) વિ. સં. તાદ્દ+મતિ] જુએ ‘તારકિત(૨).’
તારકિત વિ. [સં.] તારાઓવાળું. (૨) જેને * એવું નિશાન કરવામાં આવ્યું છે તેવું, તારાંકિત (ચર્ચાના મુદ્દાઓમાંના પ્રથમ લેવાના છે એવા ઉદ્દેશે આ નિશાન કરવામાં આવ્યું હાય છે.) [એક કીડા, વાળે તાર-કીટ પું. [સં.] શરીરમાંથી નીકળતા તારના આકારના તાર-ખાતું ન. [જુએ ‘તાર' + ખાતું.’] ટપાલ સાથે જોઢાયેલું કે રેલવેનું તાર-સંદેશા મેાકલનારું-ઝીલનારું કાર્યાલય તારખેવા પું. [જુએ તારર' દ્વારા.] જરીનું વણેલું કાપડ તાર-ગતિ સ્ત્રી. [સ.] આડુ ઊતરવાની ક્રિયા તારઘર ન. [જુએ ‘તાર' + ‘ઘર.’] જુએ ‘તાર-ઑફિસ,’ તારા પું. [જુએ તાર?' + ગુ. હું' ત. પ્ર. ] (લા.) જોગવાઈ, અનુકૂળતા
તારચિતા
તારણ-કુંડ (-કર્ણા) પું. [સં. + જુએ ‘કં, '] દેવાના તારણ માટેનું અનામત ક્રૂર, ડૂબતું કુંડ, સિન્કિંગ ફ્રેંડ' તારણ-મંત્ર (મન્ત્ર) પું. [સં.] જુએ ‘તારક મંત્ર.’ તારણ-શક્તિ સ્ત્રી, [સં] બૂઢતું બચાવવાની શક્તિ, ‘એયન્સી’ તારણહાર વિ. [સં. તારા + અપ હૈં છે. વિ. ના પ્ર. (લ પ્રા. ૫૮ સં. સ્થ) + સં. °ાર્- > પ્રા. ભારી; જ. ગુ.ના પ્રાગ] તારનાર (પરમાત્મા) તારણિયા પું., બ. વ. છાપરા ઉપર બાંધવામાં આવતી વાંસની ઊભી ફાડીને બનાવેલી ખપાટા, પેઢા. (ર) ખીલાના એક પ્રકાર
તારણુ ન. [સં.] પાર ઉતારવાની ક્રિયા. (ર) તારવી કાઢવામાં આવેલ સાર કે રહસ્ય. (૩) કરજ વાળવા અનામત રખાતી રકમ, (૪) હિસાબની તારવણી, તારીજ, ‘ટ્રૅન્સ્ટ્ર કેટ. (૫) સિલક, પુરાંત, ‘બૅલેન્સ.’ (6) ામિનગીરી, જમાનત, સિકયોરિટી.’ (૭) પ્રવાહીમાં રહેલું તારક-ખળ, ખેાયન્સી.' [॰ આપવું (રૂ. પ્ર.) ટૂંકી સાર કાઢી આપવા. (૨) ખાતરી આપવી, ૦ કાઢવું (૨. પ્ર.) સાર કાઢવા. (૨) ટાંચણ તારવવું. માં કાઢી આપવું (રૂ. પ્ર.) જામિનગીરી બદલ આપવું] તારણુ-તરણુ વિ. [સં., કતુ વાચક] ઉદ્ધારક તારણુ-તરણ ન. [સં., ક્રિયાવાચક] ઉદ્ધારક દ્વારા તરી જવું–હરી જવું એ. [‘સ્ટેટમેન્ટ’ તારણ-પત્રક ન. [સં.] નિવેદન, કેફિયત, એકરારનું કથન,
Jain Education International2010_04
તારણેા પું. [સં. તારળ + ગુ. ‘'ત. પ્ર.] લેાઢા વગેરે ધાતુઓનાં પતરાંઓમાં કાણાં પાડવાનું એક એજાર તારણાપાય પુ. [સં. તારણ + સાથ] ઉદ્ધારવાના ઇલાજ તાર-તમ વિ. [સં.] (સૂરની ષ્ટિએ) વધુમાં વધુ તીણું અને ઊંચે પહોંચેલું
તારતમ્ય ન. [સં.] તરતમ-ભાવ, તફાવત, ભેદ, કેર ન્યનાધિકતા, એછાવત્તાપણું. (ર) (લા.) સાર, રહસ્ય, મતલબ, તાત્પર્યં. (૩) ઇન્ટેન્સિટી.' (૪) ‘પિગ્રી' (કે. હ.) (૫) સેન્સ ઑફ પ્રેાપેર્શન’ (કિ. ઘ.)
તારતમ્ય-ભાવ હું. [સં.] તફાવતના ખ્યાલ, સેન્સ ઑફ પ્રાર્થન’ [ઊંચું ગયેલું તાર-તર વિ. [સં.] (સૂરની દૃષ્ટિએ) જરા વધારે ઝીણું અને તાર-તાડી સ્રી. [જુએ ‘તાર’+ ‘તેહવું' + ગુ. ‘ઈ'' ૐ, પ્ર.] કાપડ બનાવવાની કળામાંની એક પ્રકારની ખાસ ક્રિયા તાર-દાન ન., "ની સ્ત્રી. [જુએ ‘તારૐ' + ફ્રા. પ્રત્યય + ગુ, ઈ' ત, પ્ર.] તંતુવાદ્યોમાં તુંબડા ઉપરની તારાને શરૂ થવા માટેની રાખેલી પેટી કે પટ્ટી તાર-પતાર વિછિન્ન ભિન્ન થઈ ગયેલું, વાખરાયેલું તાર-પત્ર પું [સ,, ન] તારનાં ઢારડાં દ્વારા મેાકલાતા સંદેશે, ‘ટેલિગ્રામ’ [પ્રકારનું મ્યાન
તાર-કૂણી શ્રી. [જએ ‘તારર’+ ‘ફણી.'] તલવારનું એક તાર-ખલ (-ળ) ન. [જ ‘તારમ + સં.] આમળા, વળ, મરા [જલેબીની ચાસણી તાર-બંધ (-અન્ય) સ્ત્રી. [જુએ તારÖ' + ‘કા, બન્દૂ.] (લા) તાર-અંબારવ (-ખમ્બારવ) પું. [જુએ ‘તાર’ + ‘બંખા-ર૧.] તંતુવાદ્યોના તારાના ઝણઝણાટ તાર-મની-ઑર્ડર પું. [+ અં.] તારનાં દરઢાં દ્વારા સંદેશાથી મેાકલાતી રકમ, ટેલિગ્રાફિક મની-ઑર્ડર’
તાર-માસ્તર પું. [જએ તાર' + અં. ‘માસ્ટર્] તાર ફિસમાં તાર મેાકલનાર અને ઝીલનાર યાંત્રિક અધિ કારી, ‘ટેલિગ્રામ ઓપરેટર,' સિગ્નલર' તાર-મેહ પું. [જએ તારીૐ' + સં.] પેશાબમાં તાંતણા જેવા પદાર્થ નીકળે એવા એક રાગ, તંતુ-મેહ તારમેાઢિયા સ્ત્રી. એ નામની માછલીની એક જાત (મલ નામની માછલી નાની હોય છે ત્યારની સંજ્ઞા) તાર-યંત્ર (-ય-ત્ર) ન. [જએ ‘તારૐ' + સં.] તારનાં દારઢાં દ્વારા સંદેશે મેકલવાનું યંત્ર
તારયિતા વિ., પું. [સં., પું.] તારનાર, ઉદ્ધારનાર