Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 311

પહેલમ
અપાતું જમણુ
પદ્મઘમ ન, [રવા.] બેઉ બાજુએ ચામડે મઢેલું ઢોલના જેવું એનાથી વધુ મેટું અને પહેાળું વિદેશી પ્રકારનું વાદ્ય (જે બૅન્ડવાળા રાખે છે.)
પડઘમ-ચી વિ.,પું. [+ તુર્કી, પ્રત્યય] પડઘમ વગાડનાર પધા-પાથી સ્ત્રી. [જુએ‘પધા’–ઢિર્ભાવ + ગુ. ‘ઈ” સ્ત્રીન પ્રત્યય.] સામસામા પડઘા પડયા કરવા એ, પ્રતિ-શ્વેષ પડયા કરવાની ક્રિયા
પદ્મથ-લી સ્ત્રી. [જુએ ‘પડધી ' + ગુ. ‘લ’ સ્વાર્થે ત...] પથ્થર માટી વગેરેની બાંધેલી બેઠી પાળ કે આટલી પઢથી` શ્રી. [જ આ ‘પડવા’ + ગુ. ‘ઈ ’ સ્રીપ્રત્યય.] સામે ઊઠતા ધીમા અવાજ. (ર) ઘેાડાના પગના ડાખલાની તમકડી
૧૩૪૬
પઢથીને (-ગ) સી. [જુએ પડવાને + ગુ. ‘ઈ' સીપ્રત્યય.] વાસણ તળેની બેસણી. (૨) પાણિયારા વગેરે ઉપર હાંડા ધડા વગેરે મૂકવાનું નાનું ખામણું. (૩) ઢાકારજીની સેવામાં ઝારી મૂકવાની નાની પેઢલી જેવા આકાર. (૪) કુંભી, એશ્ન-સ્ટાન.' (૪) વૃક્ષ કે ાડના થડિયાની ફરતે કરેલી પાળ. (૫) લાડુ વગેરેના જમીનને કે ઠામને અડતા ચપટ કરેલા ભાગ (જેથી લાડુદડી ન જાય.) (૬) એ રીતે ફ્રાઈ પણ ગાળ ઘાટ ન દડી જાય એ માટે કરાતા થા ચપટ ભાગ (પેપરવેટ વગેરેને). [॰ પાડવી (૩.પ્ર.) લાડુ વાળતી વખતે થાળીમાં થાડા જોરથી લાડુ મૂકવા (કે જેનાથી લાડુ નીચે ચપટ આકાર થાય.)] પઘાર્મી પું. [સં. વ્રત-વાત> પ્રા. સુ-ધામ; ‘'ના ‘દ’ નથી થયા.] અવાજની સામે થતા આધાત, પ્રતિધ્વનિ, પ્રતિ-ચેાય, પડછંદા, ‘ઈ કા.’[ત્થા પેઢારવા (રૂ.પ્ર.) સમર્થન કરશું. ॰ પડવા (રૂ.પ્ર.) અસર દેખાવી] પડઘા પું. મંદિરમાં ઇષ્ટદેવ કે ઇષ્ટદેવીની બેઉ બાજુએ તક્રિયા મૂકવાનું પાટિયું
પછી સ્ત્રી. ગારાની ભીંત ઉપર નાખેલું સાંઠી વગેરેનું મ્રાજ પઢૐ વિ. ”મર-લાયક. (ર) સહાયક થઈ પડે તેવું. [॰ થવું (રૂ.પ્ર,) મેદું થવા જતું
પત ંગ` (-") વિ. [જ આ ‘પડછંદ,૧] જુઆ પઢös.’ પડછંગ (છ) વિ. [જુએ ‘પડાં,ૐ'] જઆ ‘પદ્મછંદર’ પડછંદ્ર (પરછા) વિ. સં. શ્વરના વિકાસ] પ્રચંડ શરીરનું, મહાકાય, ખૂબ ઊંચું અને મેઢું લાગતું પડછંદ (પ¢છન્દ) જુએ ‘પડછંડ.’ પદ્મ-ōg3(--૮) પું, [સં. પ્રતિ-ર્ પ્રા. વૃત્તિત્ત્તવ] પડવા, પ્રતિ-ધ્વનિ, પ્રતિ-ચેાય, ‘ઈ કા’ પઢબંદવા (હવા) પુ. જિઆ ‘પડછં॰' + ગુ. ‘વું’ સ્વાર્થે ત,પ્ર.] જએ પડછંદ. ૧ [ત.પ્ર.] જુએ પડછંદ,૨, પઢછંદા (દ) પું. [જુએ ‘પછં′ + ગુ. ‘એ’ સ્વાથૅ પઢ-છાતી સ્ત્રી. [સં. ત્તિ > પ્રા. હિ+જુએ ‘છાતી.] વાડાની છાતીની સામે એના રક્ષણ માટે મુકાતી પાછી પડછાયા પું. સં. પ્રતિ-ન્હાñ>પ્રા. વૃડિઝ્ઝામ] કાઈ પણ આકાર ઉપર પડતા પ્રકાશને કારણે આકારની બીજી આજ જમીન વગેરે ઉપર પઢતા એના ઓળા, પ ં
Jain Education International_2010_04
પહેતાવાવવું
પશ્ર્ચિા પું. [જુએ ‘પડછે ' + ગુ, ઇયું' ત...] જુએ
‘પણછે.’
પછી સ્ત્રી. [જુએ ‘પ'' + ગુ. ‘ઈ’ સીપ્રત્યય.] (લા.) ઊનના થાબડી-ગુંદી બનાવેલા ગાદીના આકાર, નર્મદા, (ર) ઘેાડાની પીઢ ઉપર મુકાતી ઊનની ગાદી. (૩) ઘેાડાની છાતીએ મુકાતી ઊનની નાની ગાદી
પાછું ન., - પું. કાઈ પણ જાતની નાની મેઢી વનસ્પતિમાંથી નીકળેલા અણીદાર સેટા. (૨) શેરડીના છેડાના પાંદડાના ભાગ
પઢારે પું. [સં. પ્રતિંાય દ્વારા] સહારા, આધાર. (૨) સરખામણી, તુલના. [॰ન લેવેશ (રૂ. પ્ર.) પાસે ન જવું. - ના(-નાં)ખવું, છે મૂકવું, (રૂ.પ્ર.) સરખામણી કરવી] પઢ-જી સ્ત્રી, [સં, પ્રત્તિ-નિવા > પ્રા વૃત્તિ-નિવા], “ભી સી. [+ગુ. ઈ*' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ગળામાંની લાળી, પ્રતિ-જિહવા, [નમસ્કાર પદ્મણુ ન. [સં. વતન≥ પ્રા. પળ, તત્સમ ગુ.] (લા.) પઢત (ત્ય) વિ. . [જુએ ‘પડવું”+ગુ. તું' વર્તે. રૃ. + ‘ઈ’ સ્ક્રીપ્રત્યય; એનું લાધવ.] પડતર-કિંમત, ખરીદ-કિંમત, મૂળ ભાવ, (ર) પડતર જમીન (ખેડયા વિનાની તેમ વેચ્યા વિનાની)
‘ઉબ્યુલા’
પઢ(-૨)-તયું વિ. [સં. ત્તિ-સ-> પ્રા. વૃત્તિ-જ્ઞપ્પમ-; 'ત' ખચી રહ્યો છે.] (લા.) વાવેતર કર્યા વિના રાખી મૂકેલું (ખેતર) પઢ(-ર)-તા હું. જિઓ ‘પડ-તપું.'] છાંયડાવાળી જગ્યામાં આવતી તડકાની ગરમી, તડકાનું પરાવર્તન પદ્મતર વિ. [જુએ ‘પડવું' દ્વારા.] નકે ચડાવ્યા વગરનું, મૂળ ભાવનું. (૨) વાપર્યાં ખેડયા કે વેચી નાખ્યા વિનાનું પડેલું (ખાસ કરી જમીન ઘર વગેરે), ‘વૅઇસ્ટ’ પતર-ખર્ચ પું.,ન. [+ અર.] ઉત્પાદનના ચેાખા થયેલા ખરચ, ‘કૅસ્ટિંગ,’‘કૅસ્ટ-પ્રાઇસ’ [ખાવાની વ પઢતી હું. જએ પડેલું' દ્વારા,] ઘેાડાની વારંવાર પછડાટી પઢતલી સ્ત્રી, [જ‘પડતલું' + ગુ. ‘ઈ' પ્રત્યય,] ગડાકુ ભરવાની ચામડાની લાંબી કાથળી. (૨) મજર ભરવાની ડાખથી
પઢતલું ન, જિઓ ‘પડવું' દ્વારા.] તમાકુના પડા પઢતાલ(-ળ) (-ચ, 2) . [જ આ ‘પડવું’ દ્વારા.] ઉપરાઉપરી પડતા માર. (૨) (લા.) વાણીથી આપવામાં આવત સખત પા. (૩) અકરાંતિયા થઈ ખાવા ઉપર તૂટી પડવું એ. (૪) સરખામણી, મુકાબલે પઢતાલ(-ળ)લું સ ફ્રિ જિએ‘પડતાલ,’ તા.ધા.] પડતાલ પાડવી. પઢતાલા(-ળા)વું કર્મણિ,ક, પઢતા(-શાળા)વવું મે.,સ.ક્રિ.
પઢતાલા(-ળા)વવું, પઢતાવા(-ળા)વું જુએ ‘પડતાલનું’માંપડતાલ(-ળા) પું. જિઓ પડતાલ(-ળ) + ગુ. ‘એ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (લા.) સરખાસણી, મુકાબલેા. (ર) તામાન, ધીંગાણું. (૩)
પતળવું જઆ પડલાલવું.’ પઢતાળાવવું, પઢતાળાનું જએ પડતાલનું'માં