Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 308

પટાઈ ૧
૧૩૪૩
પટિયાળું
પટાઈ સી. એક જાતની ઘોડી
પ(-પેટરો . દિ.ગ્રા. જેટ્ટ* સં. માત્રા- પ્રા. “માર, પટાઈ૨ ન. એક પક્ષી
સંધિથી; પેટના જે આકાર હોવાથી] લાકડાનાં પાટિયાંની પટાઉ વિ. જિઓ “પટવું' + ગુ. “આઉ” ક.ક.] પટાવી કે નીચે ચાર નાનાં પૈડાંવાળી ઠીક ઠીક ઊંચી પહોળાઈવાળી
સલાવી જાય તેવું, ઘર્ત. (૨) (લા.) અવળે રસ્તે દોરનાર. મેટી પેટી (૩) ખુશામત કરનાર
પટાવ છું. નળિયાંથી છાપરાને માળવું એ. (૨) છાપરા પટાઉન પં. જિઓ જી' માનવાચક.] વિદુષક, ડાગલો માટેનાં વળીઓ આડસર ભારવટિયાં વગેરે સાધન પટાક ક્રિ.વિ[રવા.] “પટાક-એવા અવાજ સાથે. [૦ દઈ, પટાવ . ખેતરને પાણી પાવાની ક્રિયા ૦ દઈને (૩.પ્ર.) “પટાક' એવા અવાજથી. (૨) તરત જ, પટાવત મું. સં. વરૃ-પુત્ર- > વડ્ડમ-૩-રાજપૂત જલદી].
ગરાસિયા, સામંત
[જાગીરદારી પટકડી સ્ત્રી. [+ ગુ. હું સ્વાર્થે ત,પ્ર. + “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય] ૫ટાવતી વિ. [+ ગુ. “ઈ” ત. પ્ર. ] પટાવતને લગતું, પટાક એવા અવાજ. (૨) એવો અવાજ થાય તેવી યુક્તિ પટા(-૨)વવું,જુઓ “પટવું"માં. કે કરામત. (૩) ચપટી (અંગૂઠે અને મધ્યમા આંગળીથી પટાવવું જ “પટવું'માં. વગાડાતી). (૪) નાની પિસ્તોલ
પટાવવું જ “પાટવુંમાં. પટ-કામ ન. [જઓ “પટ'+ “કામ.] પટા પાડવાનું કામ - પટાવાળા જી. [જ એ “પટાવાળું + ગુ. “ઈ' ત.ક.], - પાકે છે. [ ઓ “પટાક' + ગુ. “ઓ' ત...] “પટાક ન. [+ગુ. ‘ઉં' ત.પ્ર.] પટાવાળાને ધંધો કે કાર્ય
એવો અવાજ, (૨) એવા અવાજવાળી આતશબાજી. (૩) પટાવાળું વિ. જિઓ ટો' +. “વાળું' ત...] જેમાં તમા, થપડ. (૪) (લા.) ગપ્પાં મારવાં એ
પટના આકાર હોય તેવું, પટપટાવાળું પટાટ પું. ઘોડાને તણાતો તંગ
૫ટાવાળા કું. જિઓ “પટ” + ગુ. ‘વાળું' ત.ક.] (ખભા પટાટ પું. [અં. પો ] જ બટાકે.”
ઉપર જનોઈ-ઘાટે બિલાવાળો પટ્ટો રખાતા હોય છે એ પટાવું સ.કે. સમઝાવીને કામ લેવું. (૨) ઠેકાણે પાડવું. રીતે) કાર્યાલયમાં પરચૂરણ કામ કરનાર પગારદાર, ચપપટાડાવું કર્મણિ,કે. પટાઢાવવું છે.,સ..િ
રાસી, “પિયન' પટાવવું, પટાટાણું જ “પટાડવું”માં.
પટાવું જુઓ પેટ-૨માં. પટા()દાર વિ. [ “પટો' + ફા. પ્રત્યય.] અમુક વર્ષોની પટાવું? જુઓ વટવું'માં. બંધણુથી જમીન ઈજારે રાખનાર. (૨) પટાપટાવાળું, પટાસણ' ન. [સ. પાસન>પ્રા. પટ્ટાસળ] ખેતર કે વાડીઅટપટાવાળું
પડામાં કયારા બાંધવા માટે એના સરખા માપના ભાગ પટા(-)દારી સ્ત્રી. [+ ગુ. “ઈ' ત.પ્ર.] પટાદારપણું કરવા એ પટા-ઘર વિ. જિઓ પટો' + સં] જેની પાસે ભગવટાને પટાસણ, શું ન. અસ્ત્રો સફાઈદાર કરવાને ચામડાને પટે-દસ્તાવેજ હોય તેવું, પટાદાર
લાંબો પટ્ટો. (૨) પતરામાં છિદ્રો પાડવાનું એક સાધન. પટા(રો)૫ટ ક્રિ.વિ. જિઓ પટ-ટ્રિભવ. એક પછી (૩) ખેતીનું એક ઓજાર એક તરત જ ઉપાડી લેવાય એમ. (૨) ઝટપટ, જલદી પટાસી સ્ત્રી. ચારસી
[(૨) ક્રીડાંગણ પટાપટવું વિ. [ જાઓ “પટે,'દ્વિર્ભાવ + ગુ. “આળું' ત. પટાંગણ (પટાણ) ન. [સં. ૫૮ + મળ] વિશાળ ચોગાન, પ્ર] પટપટાવાળું
[(૨) (લા.) જીભાજોડ પટાંચલ(-ળ) (પેટા-ચલ,-ળ) ન. [સં. પટ + અa, SJ પટાપટી સૂકી. [+ ગુ. “ઈ' ત.પ્ર.] પટ પટ’ એવો અવાજ, વસ્ત્રમાંને બેઉ છેટાનો ભાગ પટા-ફેર પું. [, પટ્ટ-> પ્રા. પટ્ટમ- + જુઓ “ફેરવવું.'] પાંતર (૫ટાતર) ન. સિ. પટ + અત્તર, (લા.); જ લગ્નમાં ચારીને સમયે ફેરા ફરતાં એથે કેરે બેસતી વેળા પટંતર.'] જુદાપણું. (૨) પડદો. (૩) છળકપટ વર-કન્યાનાં આસન બદલવાં એ
પટાંતરાય (ટા-તરાય) ૫. સિં. ઘટ + અત્તરા] પડદો પટા(-)-બાજ વિ ૫. જિઓ “પટ”+ ફા. પ્રત્યય] લાકડી પટાંતો (ઉચ્ચા. ‘પટાંતરો' જ) પું. [સ, પટાતર>પ્રા. કે તલવારના દાવ કરી જાણનાર પુરુષ. (૨) યુક્તિથી કામ પરંતર--} એ “પટાંતરાય'. (૨) (લા.) છળકપટ લઈ જાણનાર
પટિયાણું ન. [સં. પટ્ટિકા>પ્રા. ઘટ્ટવા દ્વારા] વરિયાની પટા(૨)બાજી . [ફા. પ્રત્યય લાકડી કે તલવારના દાવ ઢીંગલીમાં સાથે રાખવામાં આવતી એક જાતની પટ્ટી. ખેલવાની આવડત
[જ પટામણું' (૨) કાચવાળા દરવાજાના ગજની સાંકડી સપાટી પટામણિ હું વિ. જિઓ ટામણું' + ગુ. “ઈયું સ્વાર્થે ત...] પટિયા પણ ન. [સં. પટ્ટિપ્રા , પટ્ટા દ્વારામાટીનાં પટામણી સ્ત્રી. [ઓ “પટ” + ગુ. “આમણી” ક.પ્ર.] પટ- વાસણ ટીપવાનું સાધન, ટપલું. (૨) વાસણ ઉતારતી વેળા વાની-સલાવવાની ક્રિયા, ફેસલામણ
કાંઠે પડખું વગેરે સાફ કરવાનું કુંભારનું કપડું પટામણું વિ. [જ એ “પટ' + ગુ. “આમણું' ક.ક.] પટાવ- પયિારું ન. [સ. પટ્ટાન્નાર- પ્રા. પટ્ટિકારક-] કમાન નારું, કેસલામણ કરનારું
ઉપર અથવા છાજલી નીચે ત્રણચાર ઇંચને કરવામાં પ(-)ટારી સ્ત્રીજિએ “પ(-પેટા”+ ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] આવતો પટો નાને પટારો, પિટી, ઇસ્કોતરો
પટિયાળ ન. [સં. દ્રા > પ્રા. પટ્ટા દ્વારા મકાન