Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 283

નીભવું
૧૩૧૮
નીરા-પાન
નિભ(-મ)તાવવું છે, સ. ક્રિ.
ની ફા નીમે] વરરાજાને જમો નીભવું નભવું.' નિભાવું ભાવે, જિ. નિભા-૧)વું નીમે જુઓ લીભાડે.' છે., સ.કે.
ની-નૈયત જુઓ ‘ચિત.” નીભે(-) . જુઓ “લભાડે.”
નીર ન. [સં.] પાણી, જલ. (૨) આંસુ ની(ને)મ' પું, ન. [સં. નિયમ , નું લાઇવ ] વત, પ્રતિજ્ઞા. ની-રત વિ સં. નિરવ, સંધિથી] શરીરમાંથી લોહી અગડ, (૨) રૂઢિ, રીત, ચાલ, રસમ
વહી ગયું હોય તેવું, લોહી વિનાનું નીમ ન તૂતક, (વહાણ.).
નીરક્ષીર ન,બ.વ. [સં.] પાણી અને દૂધ નીમ શ્રી. [હિં. ] પાયે, ખાત (મકાન વગેરેનું)
નીરક્ષીર-ન્યાય . [સં.] (હંસની જેમ પૃથક્કરણ કરવાની નીમ-આઈ શ્રી. [ કા. “નીમ'+જુઓ “ખાવું+ગુ. “યું' શક્તિનું દષ્ટાંત) સારગ્રાહી વૃત્તિ
ભ. કુ.+“ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] ખેતી વેપાર વગેરેમાં અડધી નીરક્ષીર-વિવેક પું. [સં.] પાણી અને દૂધ ઓળખવા ભાગીદારી
- [વગેરે) ખ્યાલ. (૨) (લા.) સારાસારને ખ્યાલ નીમ-ગેળ વિ. ફિા, નીમ્સ જો] અર્ધગોળાકાર (“કાનસ' નીરક્ષીરવિકી વિ. [., .] (લા) સારાસારના ખ્યાલવાળું નીમળાઈ ઢી. [+]. “આઈ' ત. પ્ર.] અર્ધગોળાકાર નીરખ' (-ખ્ય જ નિરખ.' હોવાપણું, અર્ધગોળાઈ
વિપરાતી પટ્ટી નીરખર જ એ ‘નરખ.૨) નીમ-ચક છું. [અસ્પષ્ટ સં.] કવાને કઠેડો બનાવવા નીરખવું એ “નિરખવું.' નીરખાવું કર્મણિ ક્રિ. નીમચો . [ કા. નીમ-ચ] નાની તલવાર, (૨) ખંજર નીર-ઘેર મું.સં.] પાણીના ધંધને ગંભીર ઇવનિ નીમજવું સક્રિ. [ સંનિ-મૃ-મ > પ્રા. નિમક - માંજવું, નીરજ ત. (સં.] કમળ, પદ્ધ.(૨) ઇંદીવર
સાફ કરવું. નીમજાવું કર્મણિ, ક્રિ. નિમાવવું છે., સ. કેિ નીરડી સ્ત્રી. ગેારા શરીર ઉપર કાળા ડાઘવાળી ગાય નીમટ અ. કિં. (સં. નિવૃત-વર્ત > પ્રા. નિવટ્ટ-] પાછા નીરણ (શ્ય) સ્ત્રીડિપ્રા. નીરણ ન.] ઢેર સમક્ષ નાખવાનાં
ફરવું. નીમટાવું ભાવે, ક્રિ. નિમાવવું છે., સ.ક્રિ. ઘાસ ચાર વગેરે નીમવું જ “નીવડવું' (જ. ગુ.માં વપરાયેલ છે.) નીમરાવું નીરદ ! [] (પાણ આપનાર) મેઘ ભાવે., ક્રિ નિમાવવું છે.. સ. ક્રિ,
નીર-ધારા સ્ત્રી [સં.] પાણીની ધાર. (૨) (લા.) આંસુની ધાર નીમ-થલ ન. [ કા. “નીમ્' દ્વારા] ખેતરની નીપજમાં નરમ ન. [હિં.] વહાણ ખાલી હોય ત્યારે વહાણ પાણીમાં
માલિક અને ખેડત વચ્ચેનો આદધો અડધો ભાગ ડિલાં ન ખાય એ માટે ભરવામાં આવતો ભાર. (વહાણ) નીમધારી લિ. [ જ “નામ સં. ધારી !.] વ્રતવાળું, વ્રતી નીરવ વિ. સિં. નિરવ, સંધિથી] અવાજ કે ઘાટ નીમદ કું. બેટા ઉપરની ગાદી નીચેની દળી
વિનાનું, શાંત નીમવું સ. મિ. (સં. નિર્મા-> પ્રા. નૈન્મ- સ્થાપન કરવું] નીરવતા સ્ત્રી. [સં.] વેધાટને સાવ અભાવ, તદ્દન શાંતિ કામ કે પદ ઉપર સ્થાપવું. (૨) ધારણ બાંધી આપવું. નીરવું સ. કે. [૨.પ્રા. નીરળ માંને મૂળ ધાતુ નીર' પ્રા. નિમાવું કર્મણિ, જિ. નિમાવવું પ્રે., સ.ક્રિ.
તમ] (૦રને) નીરણ નાખવી. (૨) (લા.) મારવું, નીમ-વૈદ, ઘ મું. સિા. નીમ્સ સં. ૧, અર્વા. તદભવ પીટવું. નિરાલું કર્મણિ, કિં. નિરાવવું છે., સ, કિ. ઉદ'] અધે ઉઘ, ઊંટ-વેધ
[‘નિયમ-સર.' નીર-શાથી વિ., પૃ. [સં.પૃ.] પોરાણિક માન્યતા પ્રમાણે નીમ-સર કિ.વિ. [ જુઓ “નીમ+“સરવું.'] જુઓ સમુદ્રનાં પાણી ઉપર પોઢેલા વિષ્ણુ ભગવાન નીમ-સરકારી વિ સિં, નીમ, તા. “નીમ્'+જુઓ “સર- નીરસ વિ.[સં.નિ+, સંધિથી રસ વિનાનું. (૨) શુષ્ક, કારી.] અર્ધ સરકારી, ફેમિ-ઓફિશિયલ’
સૂકું. (૩) ખું. (૪) સ્વાદ વિનાનું નીમ-હકીમ મું. [ ફા. “
નીઅર. ‘હકીમ્] અડધો હકીમ, નીરસતા સ્ત્રી. [સં.) નીરસ હોવાપણું, રસહીન-તા હકીમનું અધકચરું જ્ઞાન ધરાવનાર હકીમ, ઊંટ-વેધ નીરંગ (નીર) વિ. [સં. નિર+૨૬, સાધથી રંગ વિનાનું. નીમહકીમી સ્ત્રી [+ફા પ્રત્યય] નીમહકીમીની કામગીરી, વર્ણ ઊડી ગયું હોય તેવું, વિવર્ણ (૨) પ્રકાશને રંગ છટા ઊંટવેદું
પડથ વગર પિતામાંથી પસાર થવા દેતું, ‘એક્રોમૅટિક' નીમાસમ ડું. સૂર્યાસ્ત સમય
નીરંગ-તા (-૨-તા) સ્ત્રી. [સ.] વિવર્ણ-તા, રંગ ન હોવાપણું નીમી રહી. ઠંડી
ની-રંધ્ર (-૨%) વિ. સ. નિર+રબં, સંધિથી] કાણા વિનાનું. નીમી ન. અંગરખું
(૨) આખું, ઘન
અનાસક્ત નીમ વિ. [ કા. “ની . “એ' ટી. વિ, પ્ર.] અડધું નીરાગ વિ. સં. નિર+રા, સંધિથી] આસક્તિ વિનાનું, (૨) કેિ, વિ, અોઅડધ
નીરાગ-તા શ્રી. સિં], નીરાગિતા સ્ત્રી. [સં; જ નીમે-નીમ ક્રિ. વિ. [ જ “નીમે-દ્વિર્ભાવ ] અધે અડધ “નીરાગી.”] અનાસક્તિ નીમે-૫ગારી વિ. જિઓ “નામે પગારી.] અડધે પગારે નીરાગી વિ. જિઓ નીરાગ' + સં. શન પ્રત્યય, એની કામ કરતું.
જરૂર નથી.] જુએ “નીરાગ.' નીપું દિશવાચક “નિમાડ ને મૂળ વતની.] વાણિયા- નીરાજન ન., -ના સ્ત્રી. [સં.] આરતી ઉતારવાની ક્રિયા એની એક જ્ઞાતિ અને એને પુરુષ. (સંજ્ઞા.)
નીરા-પાન ન [જ “નીર' + સં.] ની પીવાની ક્રિયા