Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 282

નીતિ-નિવૃદ
નીતિ-નિર્વેદ પું. [સં.] નૈતિકતામાંથી ખસવું એ, ‘મેર
પિગ્નસ'
શ્રદ્ધા છે તેવું નીતિ-નિષ્ટ વિ. [+Á નિઇ, ખ.1. ] સદાચરણમાં જેને નીતિ-નિષ્ઠા સ્ત્રી. [સં.] સદાચરણમાંની આસ્થા નીતિપટુ-તા સ્ત્રી. [સં.] રાજનીતિમાંની કુશળતા નીતિ-પથ પું. [સં.] સદાચરણના માર્ગ [તત્પર નીતિ-પરાયણ વિ. [સ.] સદાચરણી, સદાચરણ રાખવામાં નીતિ-પુરઃસર ક્રિ.વિ [સં] નીતિને પગલે પગલે ચાલીને નીતિ-પુસ્તક ન. [સં.] જુએ ‘નીતિ-ગ્રંથ.’ નીતિ-પૂર્ણ વિ. [સં.] સંપૂર્ણ રીતે સદાચારી નીતિ-પ્રયત્ન છું. [સં.] સદાચરણ માટે કરવામાં આવતા પ્રયત્ન, મેારલ એક્ટ (મ.ન.)
નીતિ-પ્રવચન ન. [સં.] સદાચરણ વિશેનું વ્યાખ્યાન નીતિ-ખજ્ઞ(-ળ) ન. [સં.] સદાચરણનું ખળ, ‘મેરલ કેર્સ' (મ.ન.) [જુએ ‘નીતિ-નિયમ.’ નીતિ-બંધારણ (-ભધારણ) ન. [+જુએ ‘બંધારણ.] નીતિ-બાહ્ય વિ. [સં.] જેણે સદાચરણના ત્યાગ કર્યાં હોય તેવું, અ-નૈતિક
૧૩૧૦
નીતિ-બુદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] સદાચરણી વર્તનની વૃત્તિ
ની ત-ખાધ પું. [સં.] સદાચરણને ઉપદેશ [ત્યાગ નીતિ-ભંગ (-ભ) પું. [સં.] સદાચરણ-વિષયક નિયમેાના નીતિ-ભાવના સ્ત્રી. [સં.] જુએ નીતિ-બુદ્ધિ’—‘મેારલ સેન્ટિમેન્ટ' (મ.ન.) થયેલું, દુરાચારી નૌતિ-ભ્રષ્ટ વિ. [સં.] સદાચારના નિયમમાંથી ચલિત નીતિભ્રષ્ટ-તા સ્ત્રી. [સ.] નીતિભ્રષ્ટ હોવાપણું, દુરાચાર-તા નીતિમત્તા ી. [સં.] સદાચારી હોવાપણું, ‘મેરલ હેબિટયુડ’ નીતિ-મર્યાદા શ્રી. [સં] સદાચારની ખાંધેલી હદ, સદાચારના હેતુલક્ષી ખ્યાલ [‘નીતિમાન.’ નીતિમંત (-મન્ત) વિ, સિં. ° મ>પ્રા, મંત] જએ નીતિ-મંત્રણા (-મન્ત્રણા) શ્રી. [સં.] રાજકીય કાર્યપદ્ધતિ વિશેની વિચારણા
નીતિમાન વિ. [સં. °માન્ પું.] સદાચરણી, સદાચારી નીતિ-મીમાંસા (-મીમાસ). [સ.] સદાચારના સ્વરૂપ વિશેની વિચારણા, ‘એથિક્સ' (દ.ભા.) નીતિ-મૂઢ વિ. [સં.] સદાચારના સ્વરૂપને નથી સમઝણું તેવું નીતિયુક્ત વિ. [સં.] જુએ ‘નીતિ-માન.’ નીતિ-રત વિ. [સં.] સદાચારના નિયમેનું ચુસ્તપણે પાલન કરનાર, સદાચારી, યેારિટન' (બ.ક.ઠા.) નીતિ-રીતિ સી. [સં.] સદાચાર નીતિ-વચન ન. [સં.] જુએ ‘નીતિ-સૂત્ર.’ નીતિ-વર્ધક વિ. [સં.] સદાચારના ફેલાવા કરનારું, સટ્ટાચારી વર્તનમાં વૃદ્ધિ કરનારું
નીતિ-વાય ન. [સં. જુએ ‘નીતિ-સૂત્ર.’ નીતિ-વાદ પું. [સં.] સદાચાર પાળવા જોઇયે એવા પ્રકારને મત-સિદ્ધાંત, ‘મારી લિટી’ [(બ.ક.ઠા.) નીતિવાદી વિ. [સં., પું.] નીતિવાદમાં માનનાર, ‘મેરૅલિસ્ટ’ નીતિ-વિધાતક વિ. [સં.] જુએ ‘નીતિ-નાશક,’ નીતિ-વિક વિ. [સં. °વિસ્] નીતિનિયમાનું જ્ઞાન ધરાવનાર
Jain Education International_2010_04
નૌભ(-મ)ડવું
નીતિ-વિશારદ વિ. [સં.] જુએ ‘નીતિ-કુશળ.’ (૨) નીતિ
શાસ્ત્રના ગ્રંથોનું જ્ઞાન ધરાવનાર નીતિ-વિષયક વિ. [સં.] નીતિને લગતું નીતિ-વૃત્તિ સ્રી. [સં.] જએ ‘નીતિ-બુદ્ધિ.' નીતિ-વેત્તા, નીતિ-ભેદી વિ. [સં.,પું.] જુએ ‘નીતિ-વિ’
મેર લિસ્ટ’ (મ.ન.)
નીતિ-જ્યંતિક્રમ હું. [સં.] જએ નીતિ-ભંગ.' [મને બળ નીતિ-શક્તિ શ્રી. [સં.] સદાચારનું પાલન કર્યે જવાનું નીતિ-શાસ્ત્ર ન. [સં.] સામાજિક નીતિ-નિયમેને ખ્યાલ આપતું શાસ્ત્ર, ‘એથિક્સ' (મ..), ‘મેરલ' (મ ન.) (૨) રાજનીતિનું શાસ્ત્ર, પેાલિટિક્સ’
નીતિશાસ્ત્ર-જ્ઞ વિ. [સં.], નીતિશાસ્ત્રી વિ. [સં, પું.] નીતિશાસ્ત્રનું જ્ઞાન ધરાવનાર નીતિ-શીલ વિ. [સં.] સદાચારી [હબિટટ્યૂડ' (મ.ન.) નીતિશીલ-તા શ્રી. [સ.] સદાચારી હાવાપણું, મેરલ નીતિ-શુદ્ધ વિ. [સં.] સદાચારના નિયમોએ માન્ય રાખેલું નીતિ-ન્ય વિ. [સ.] નીતિના ખ્યાલ વિનાનું. (૨) અ
સદાચારી, અ-નીતિમાન નીતિ-સિદ્ધાંત (-સિદ્ધાન્ત) પું. [સં.] નીતિ-વિષયક નિયમ, સદાચાર વિશેની શુદ્ધ માન્યતા
નીતિ-સૂત્ર ન. [સં.] સદાચરણના બેધ આપતારું વાકય, નીતિ-વચન, મૅકસિમ'
નીતિ-હીન વિ. [સે.] જએ નીતિ-ભ્રષ્ટ.’ નીથરવું અ.ક્રિ. [સં. ત્તિ-સ્તુ-ન્ન ્-> પ્રા. નાિથ-] (લા.) ફાણા ઊતરવા. (ર) નીતરવું. નીથરાવું ભાવે, ક્ર. નિથરાવવું પ્રે., સ.કિ,
નીની શ્રી. [સં. નિદ્રા, બાળકની ખેાલીમાં] નિદ્રા, ઊંધ નીપ ન. [સં., પુ.] એક પ્રકારનું કદંબનું ઝાડ નીપજ (જય) સ્ત્રી. [જ ‘નીપજવું.'] નીપજવું એ, ઊપજ, પેદાશ, ઉત્પન્ન. (૨) લાલ, કાયદેા, નરેશ નીપજવું અ.ક્ર. [સં. નિવૅ-> પ્રા. નિશ્પન-] ઊપજવું, ઉત્પન્ન થવું, પેદા થવું, (૨) પરિણામ આવવું, પરિણામનું. (૩) નીવડવું. (૪) લાલ થવા, ન થવા. નીપલનું ભાવે., ક્રિ. નિપાવવું છે., સ.ક્રિ.
નીપટ(-) વિ. ઘણું, અતિશય. (૨) ઢાલ્યું, હોશિયાર. (૩) ક્રિ. વિ. તન, સાવ, બિલકુલ, છેક. (૪) પાસે, નજીક નોપટવું અ. ક્રિ [હિં. નિના] જંગલ જવું, ઝાડે જવું. (ર) પતાવવું, આટેવું. નીપટાવું ભાવે, ક્રિ. નિપટાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
નીપત જુએ ‘નીપટ.’
નીપણું વિ. માગણ, યાચક
નીપનવું અ. ક્રિ. [સંનિમ્ન-> પ્રા. નિષ્પન્ન ભ. કું., જ. ગુ.માં ના.ધા, ] જુએ ‘નીપજયું.' (ભૂ.કૃ. ‘નીપજ્યું’‘નીપનું' સં, નિષ્વન-- > નિષ્પન્ન‰ એ રીતે) નીપવવું સક્રિ. [ સર ‘નીપજવું' સં, નિત્~>પ્રા નિષ્પ-નું પ્રે. અવ'થી.] નિપજાવવું, ઉત્પન્ન કરવું. (પદ્મમાં.) નીપવાનું કર્મણિ, ક્રિ.
નીશ(-મ)ઢવું જુએ ‘નીવડવું.’ નીલ(-મ)ડાવું ભાવે, ક્રિ,