Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 284

૧૩૧૯
નીંગાળખું
ના-રૂપ વિ. [સં. નિ* હણ, સંધિથી] રૂપ વિનાનું. અ- નીલાંગ (નીલા) વિ. સિ. ની + મ ] કાળા રંગનાં રૂપી, નિરાકાર
અંગવાળું
[વાળી સ્ત્રી (હૈદર્યનું પ્રતીક) નીરે' કું. જિઓ “નીરવું'ગુ, “એ” ક..] જ એ “નીરણ.” નીલગી (નીલાગી) વિ, સ્ત્રી, [.] શ્યામ રંગનાં અંગેનીરે મું. મિરા. નિરા] તાડમાંથી કાઢેલો તાજો રસ, નીલાંજન (નીલાજન) ન. [સં. ની + માનો કાળો સુરમે. તાજી તાડી
[તંદુરસ્ત (૨) કાજળ, આંજણ નીરોગ વિ [સ, નિર+રોન, સંધિથી રોગ વિનાનું, નીલાંબર (નીલામ્બ૨) ન. [સં. નીરુ + અર] કાળા કે નરેગનેતા સ્ત્રી, [સં.], નીગિતા સ્ત્રી, સિં, જએ આસમાની રંગનું વસ્ત્ર. (૨) વિ. કાળા કે આસમાની “નીરોગી.] રોગરહિતપણું, વંદુરસ્તી, સ્વાસ્થ ય રંગનું વસ્ત્ર પહેર્યું છે તેવું
[ઇદીવર નીરોગી વિ. [સ, પું, પરંતુ સં. શન પ્ર. ની જરૂર નથી.] નીલાંબુજ (નીલામ્બેજ) ન. સિં. નીરુ + +-3 કાળું કમળ, જઓ “ની-રાગ.”
નીલિકા સ્ત્રી. [સં.] ગળી (એક રંગ) [એક પદાર્થ નીલ' વિ. સિ] વાદળી રંગનું, આસમાની, (૨) કાળા નીતિન . જેમાંથી અનેક પ્રકારના રંગ બને છે તે રંગનું, યામ. (૩) ૫. ગળીને છોડ, (૪) સેવાળ. (૫) નીલિમાં સ્ત્રી. સિપું.] કળી કે આસમાની કાંઈ વાછરીનું પૂજન. (અપરિણીત પુરુષ મરી જતાં એની નીલી સ્ત્રી. [૪] જુએ “નીલિકા.' પાછળ વાછડીને પરણાવવા વિધિ). (૬) રામચંદ્રજીના નીલું વિ.સં. નીરુ + ગુ. ‘ઉં'ત, પ્ર.] જુઓ “નીલ(૧-૨).” સમયને રાવણ સામેના યુદ્ધમાં એમને સહાયક એક નીલેશું વિ. જિઓ “નીલ” + ગુ. એરું' તુલના., ત. પ્ર.] વાનર યોદ્ધો. (સંજ્ઞા.) [ પરણાવ (ઉ.પ્ર.) જુઓ વધુ નીલા રંગનું નીલ(૪).”]
નીલે૫લ ન. [સં. ની + ૩uો જ “નીલાંબુ જ.” નીલ સ્ત્રી. પૂર્વ આફ્રિકાનો ઈજિપ્તમાંથી પસાર થતી નીલેત્સર્ગ . સિ ની + ૩રૂ], નીલેશ્તાહ પું. [સં. ઉત્તરવાહિની એક મોટી નદી, “નાઇલ'. (સંજ્ઞા.)(૨) વહેલ ની + ૩r] અપરિણીત પુરુષ મરી જતાં એની પાછળ નામની એક વિશાળ માછલી
હિંદુઓમાં કરાતી વાછડા-વાછડી પરણાવવાની ક્રિયા, નીલકંઠ (-ક8) પૃ. [સં.એ નામનું એક પક્ષી, ચાસપક્ષી. નીલ પરણવવો એ
[પથ્થર. (૨) મોરથયુ (૨) મેર, મયર. (૩) મહાદેવજી, શિવજી, રુદ્ર, (સંજ્ઞા.) નીલાલ ન. [સં. નીરુ + ૩૫] કાળ કે આસમાની નીલગિરિ પું. [સં.] દક્ષિણ ભારતને એક પહાડ. (સંજ્ઞા.) નીવડવું અ. કિ, [૨, પ્રા. નિરવૈઢ] નિષ્પન્ન થવું, પરિણમવું, નીલ-ગીર . [સંનીરુગ્રીવા, બ.વી.] જેઓ “નીલકંઠ- ફળદ્રુપ થવું (સારું કે ખરાબ બેઉ પ્રકાર) (૨) કટીમાંથી (૩).” (સંજ્ઞા.)
પાર ઊતરવું
[દહીંમાંથી કાઢી લીધેલું પાણી નીલકંવિ.[સં. નિર્ઝન) પ્રા. નિષ્ઠાનમ-1 જ નિર્લજજ.” નીવળ ન. [દે. પ્રા. નિત્રસ્ટ- નિષ્પન્ન થવું, દારા (લા.) નીલ-તા શ્રી. [સં.] નીલ રંગ હેવાપણું
નીવાર ૫. સિ.] એક ખંડ-ધાન્ય, સામે, મેર નીલમ છું. ફિ.) નીલ મણિ, નીલ રંગનો એક જાતનો નીવિ-વી) શ્રી. સિ.] ઘાઘર, ચણિયે. (૨) ધાધરા-ચણિયાની હીરે, લીલમ
દોરીની ગાંઠ નીલમેહી વિ, પૃ. [સં.] કાળી ઝાંઈના પિશાબને દર્દી નીતિ-વી-ગ્રંથિ (ગ્રથિ) સી. [સં., .], નીવિ(-વીબંધ નીલરંગી (-૨ગી) વિ. સિં, ૫. નીલ રંગનું, આસમાની (-બ-ધ) મું. [૪] જુએ “નીવિ(૨).” ભૂરા રંગનું
[કાઢવામાં આવતા સફેદ પદાર્થ નીસ છું. એક પ્રકારનો પાસાદાર પથ્થર નીલવ છું. (સં. નીરુ દ્વારા] ગળામાંથી વૈજ્ઞાનિક રીતે નીસર વિ. તેલદાર, વજનદાર, ભારે નીલવર કું. [સં. નીઝ દ્વારા] આમિકા(દક્ષિણ)માં ગળીની નીસરવું અ. ક્રિ. [સ, નિત-ન-નિરૂર-> પ્રા. નીસર, પ્રા. ખેતી કરાવનાર અંગ્રેજ (ભા.ક.)
[(મે.ક.) તત્સમ] બહાર નીકળવું. (૨) બહાર ફરવું. નીસરાવું નીલવર-રાજ્ય ન. [+સં.] (લા.) જોહુકમીવાળું રાજ્ય ભાવે, .િ નિલવર્ણ વિ. [સં., નીઝ-વી + ગુ, “ઉ” ત...] નીલ રંગનું નીસલ (-૨) . મોટી ગપ, હિંગ નીલ-વલક ન. સિં] એ નામનું એક જળચર પ્રાણી નીસા સ્ત્રી, [દે. પ્રા. નH, તત્સમ] નિસાતરાથી જેના નીલ ૫. [સં. નોટ દ્વા૨] તુવેરના લીલે દાણે, લીલવા ઉપર પદાર્થો વાટવામાં આવે છે તે પથ્થરની નાની પાટ, નીલ-શિર ન. [. નીક-કાર ] એ નામનું એક પક્ષી મસાલો વાટવાનો પથ્થર નીલાઈ સ્ત્રી, જિઓ “નીલું' + ગુ “આઈ ' ત. પ્ર.] નીલે રંગ, નીહાર છું. [સં.] બાકળ, એસ. (૨) ધુમસ આસમાની વર્ણ
નિહારિકા સ્ત્રી. [સં.] આકાશ-ગંગા, નેબ્યુલા' નીલાકાશ ન. [સ. ની + માવજી ન.] આસમાની નગઠ (-ઠ૫) વિ. એક ઉપ૨ બીજી ગાંઠ વાળી હોય તેવું, રંગનું આભ, વાદળી વણેનું ગગન
ન છૂટે તેવી ગાંઠવાળું લીલાશ કે સિં નીચ કક્ષ (મfક્ષન) કાળી આંખવાળું નીંગળવું જ “નીગળવું. નગળા ભાવે.. કિ. નગાળવું નીલક્ષી વિ., સ્ત્રી. [સં.] કાળી આંખવાળી સ્ત્રી (સંદર્યનું છે.. સ. કિ. નીંગળાવવું પુનઃ પ્રે., સ. ફિ. પ્રતીક)
[જ એ “નીલાઈ.' નગળાવવું, નગળાવું જુઓ “ન(-નીગળવુંમાં. નીલાશ -શ્ય) સ્ત્રી. જિઓ “નીલું' + ગુ. “આશ' તે.પ્ર.] નગાળવું. જિઓ “નીગાળવું.'] પ્રવાહીને નીચે બેઠેલે રંગ