Page Text
________________
નિસ્તબ્ધ
૧૩૧૫
નીચાણ
मामलाव
નિ:સ્તબ્ધ (
નિસ્તબ્ધ) શિ. [1] સ્તબ્ધ બની ગયેલું, દિ. પ્રેરક રૂપ નથી થતું. જડ જેવું થઈ ગયેલું
નીકળું ન. ધોંસરું બાંધી બળદ જોડવાનું એક સાધન નિઃસ્તબધ-તા (
નિસ્તબ્ધતા) જી. [સં.] નિસ્તબ્ધ હેવા- નીકિયું ન. [જ એ “નીક' + ગુ. “ઇડ્યું” ત...] પાણીને પણું.
[પદાર્થ વિનાનું, લખુસકે ધોરિયે કરવાનું એક સાધન, નીકણું [પસંદ પડે તેવું નિઃસંહ (
નિહ) વિ. સં.] નેહ-પ્રેમ વિનાનું. (૨) તેલી નીકુ વિ. [૨.પ્રા. નિવામ-] સ્વચ્છ, ચાખું. (૨) (લા.) નિઃસ્નેહનતા (
નિનેહનતા) અકી. [સં] નિ:સ્નેહ હોવાપણું, નીક છું. હદ, મર્યાદા નેહનો સર્વથા અભાવ
નીખ જ “લીખ.' નિરુનેલી (
નિસ્નેહી) વિ. [સ, પું, પરંતુ સં. પ્ર.ની નીખરવું અ.ક્રિ. [સ. નિનક્ષ->પ્રા. નિત્તર- ખેળ કે પડ જરૂર નથી.] જુએ ‘ નિઃસ્નેહ.'
ખરી પડવાં. (૨) ટપકીને નીચે પઢવું. (૩) સક્રિ. મેળા નિઃસ્પદ (નિ-સ્પદ) વિ. [સં.] ધુજારી વિનાનું, નિકંપ, કાઢી નાખવી, ઘવું, સાફ કરવું. નીખરાવું ભાવે, કર્મણિ,
સ્થિર, નિસ્પદ [વગરનું, ઇચ્છા-આકાંક્ષા-૨હિત ક્રિ. નિખરવવું ., સ.ફ્રિ. નિ:સ્પૃહ (
નિસ્પૃહ) વિ. [સં.] પૃહા વિનાનું, ઝંખના નીખરી સ્ત્રી, જિએ નીખરવું' + ગુ. ‘ઈ'. કુ.પ્ર.] (લા.) નિઃસ્પૃહતા (
નિસ્પૃહતા) સી. [સં] નિ:સ્પૃહ હોવાપણું ધીમાં કરેલી પાકી સેઈ, સુખડું, અનસખડી નિઃસ્પૃહિતા (
નિસ્પૃહેતા સ્ત્રી. [સ, જુઓ 'નિ:સ્પૃહી.] નીખિયું, - જુઓ ‘લીખિયું,-.” [(જ.ગુ.માં માત્ર) જ નિઃસ્પૃહતા.'
નીગમવું એ ક્રિ. [સં. નિ ~>પ્રા. નિવામ] નીકળવું નિઃસ્પૃહી (
નિસ્પૃહી) વિ. [સં., પું, પરંતુ સં. સન્ પ્ર.ની નીગમવું સ.ક્રિ. [સં. નિમા > પ્રા. ઈનામ-] કાઢવું, જરૂર નથી.] જએ “ નિઃસ્પૃહ.”
ટાળવું, દૂર કરવું, (આ પણ જ, ગુ. માં માત્ર.) નિસ્વ (
નિસ્વ) વિ. [સં.] પિતાનું કાંઈ ટકયું ન હોય તેવું, નીડર છે. તલમાં મુકાતે મેતીને સમૂહ તદન ગરીબ, રાંક, દરિદ્ર,
[અવાજ વિનાનું ની(-ન)ગળવું અ.જિ. સિ. નિર + >પ્રા. નિne-] નિસ્વન (
નિસ્વન) વિ. [સં.] અવાજ ન રહ્યો હોય તેવું, ટપકવું, ઝરવું. ની(ન)ગળાવું ભાવે. કિ. નિત-ન)ગળાવવું નિઃસ્વપ્ન (
નિરૂન) વિ. [સં.] વન વિનાનું, નિદ્રામાં કર્મણિ, સક્રિ. જેને કે જેમાં સ્વપ્ન નથી આવ્યું તેવું
નીલ(ળ)વું જ “નીંઘલવું.' નીઘલા(-ળા) ભાવે. ક્રિ. નિવાદ (
નિસ્વાદ) વિ. [સં.1 સ્વાદ ન થયો હોય તેવું, નીચ વિ. [સં.] ઊતરતા વર્ણ કે વર્ગનું. (૨) ઉતરતી કક્ષા સ્વાદ વિનાનું
[પરોપકારી કે સ્થાનનું. (૩) (લા.) હલકું, અધમ, દુક નિઃસ્વાર્થ (
નિસ્વાર્થ) વિ. [સ.] સ્વાર્થ વિનાનું. (૨) નીચકાવું અ. ક્રિ. [સં. નીચ, -ના.ધા.] (લા. ફાટી જવું, નિસ્વાર્થ-તા (
નિસ્વાર્થ-તા) શ્રી, સિં.] નિઃસ્વાર્થ હેવાપણું તુટી જવું. (૨) ઉપરનાં છેતરાં કાઢી નખાવાં. નિચકાવાવું નેસ્વાર્થવૃત્તિ (
નિસ્વાર્થ) સ્ત્રી. [], નિઃસ્વાર્થિતા ભાવે, જિ. નિચકાવવું છે, સક્રિ. [છોકરું (નિસ્વાર્થિ તા) સ્ત્રી. [સં. જઓ નિઃસ્વાર્થી.'] જુઓ નીચકે વિ. જિઓ ‘નીચું' + ગુ. “ક” સ્વાર્થે ત.પ્ર.(લા.) નિ:સ્વાર્થ-તા.
નીચગા વિ, સ્ત્રી. [સં.] (નીચાણ તરફ જતી હેવાને નેવાથી (
નિસ્વાર્થી) વિ. સં., S.; પરંતુ સં. 7 પ્ર.- કારણે) નદી. (૨) (લા.) નીચ પુરુષનો ૨ખાત ની જરૂર નથી ] જઓ નિઃસ્વાર્થ.”
[ગટર નીચટ વિ. ૪૮, પાકું, મજબૂત [વાળું, ઢાળવાળું નીક સ્ત્રી. [સં. નો/] ધરિયે. (૨) ખાળિયે, (૩) ખાળ નીચડું વિ. જિઓ “નીચું' + ગુ. ‘ડ' વાર્થે ત...] નીચાણhકવું સ, ક્રિ. તુવેર વટાણા મગ અડદ વગેરે ગેળ દાણાને નીચતા સ્ત્ર. - ન. સિં.] નીચાપણું. (૨) નીચપણું, પાટલા કે સૂપડા ઉપર ગબડાવીને એમાંથી ચપટા કાંગડ હલકાઈ, અધમત્તા, દુષ્ટ-તા વગેરે અલગ પાડવા. નીકણવું કર્મણિ, ોિ. નિકણાવવું નીચલું વિ. [જ એ ‘નીચું' + ગુ. “લ' સ્વાર્થે ત...] નીચેના પ્રે, સ.ફ્રિ.
[(૨) નીક સાફ કરવાનું સાધન ભાગમાં આવેલું, હેઠે, જેના ઉપર બીજું હોય તેવું. (૨) કણું ન. જિઓ “નીક' + ગુ. ‘અણુઓ , પ્ર.] જઓ નીકિયું.” (લા) ઊતરતી કક્ષાનું, “ઇન્ફીરિયર’ ૧-કર ઉભ. સિં, નહિ + ગુ. “કરકરો ત’ નું લાઇવ જ નીચવવું જ ‘નિચાવવું.' નીચવાલું કર્મણિ. ક્રિ. નહિતર'-ન-કર.' અસ્વીકાર નિચલાવવું છે.; સ.દિ.
[જમીન નીકરાઈ હી. જિઓ “ની-કર' + ગુ. “આઈ' ત.ક.] (લા.) નીચાણ ન. જિઓ 'ની' દ્વાર.] નીચાણ કે હળવાળી નીકળવું અ..િ [સર નિકાલ.'] (અંદરથી બહાર આવવું. નીચ-સ્થ વિ. [સં] નીચા ભાગમાં કક્ષામાં સ્થાનમાં રહેલું (૨) બહાર દેખાવું. (૩) પસાર થવું. (૪) દૂર થવું. (૫) નીચાઈ સી. [ઇએ ‘નીચું' + ગુ, “આઈ' ત...] નીચાપણું
નીવડવું. (૭) પ્રસિદ્ધ થવું. (૮) નીચાજોણું ન. જિઓ “નીચું' + “જો.'] (લા.) નીચું જોવું ટીને દેખાવું. (૯) માલુમ પડી આવવું. (૧૦) સાબિત પડે-શરમાવું પડે એવી સ્થિતિ કે પરિસ્થિતિ થવું. [નીકળી જવું (રૂ.પ્ર.) લેખામાં ન લેવાવું. (૨) રદ- નીચા-જોયું વિ. જિઓ “નીચું' + જેવું “યું” બાતલ થવું. નીકળી પડવું (રૂ.પ્ર.) ઝુકાવવું. (૨) બહાર ભા.ક.] નીચેના ભાગ તરફ નજર રાખનારું. (૨) ન. જુઓ ધસી કે ચાલી આવવું. હાથે પગે નીકળવું (રૂ.પ્ર) બધું “નીચાજોણું.' છડી ધરનો કે વતનને ત્યાગ કરવો] નીકળવું ભાવે, નીચાણ ન. જિઓ “નીચું' દ્વાર.] નીચી જમીન, નીચી
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |