Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 279

નિંદક
૧૩૧૪
નિવૃત
બલ’
મકાન
ક્રિ.વિ. શંકા વિના, સંદેહ વિના, બેલાશક નિંદક (નર્દક) વિ. સં.1 નિંદા કરનાર, ગીલા કરનાર નિઃશંકતા (નિરશ છું તા) સ્ત્રી. સિ.] નિઃશંક હોવાપણું, નિંદકાઈ (નિન્દકાઈ) સ્ત્રી. [ + ગુ. “આઈ ' ત.પ્ર.] નિદા શંકાને અભાવ કરવાપણું
નિશુક્ર (નિશુક્ર) વિ. [સં.] જ એ નિયં(૨).” નિંદણુ (નિન્દણી) સ્ત્રી, જિઓ ‘નિંદવું' + ગુ. આણું” કુ. નિઃશુલક (નિશુક) વિ. [સ.] લવાજમ ભર્યા વિનાનું. (૨) પ્ર. + “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] નિંદા, ગીલા
વેતન લીધા વિનાનું. (૩) ક્રિ.વિ. લવાજમ ભર્યા વિના. નિંદનીય (નજનીય) વિ. સં.1 નિદાને પાત્ર, નિંદાવાને (૪) વિતન લીધા વિના, સેવાભાવે, માનાઈ પાત્ર, નિંદાવા જેવું, વગેવાવાને યોગ્ય
નિઃશેષ (નિશેષ) વિ. [સં] જેમાં કાંઈ બાકી ન રહેતું નિંદવું (
નિન્દવ) સક્રિ. (સં. નિઃ, તત્સમ] નિંદા કરવી, હોય તેવું. (૨) ક્રિ.વિ. સંપૂર્ણ રીતે ગીલા કરવી, બદાઈ કરવી, વગોવવું. નિંદાવું (નિદાવું) નિણિ -૭ (નિવણિ , ણી) સ્ત્રી. [સં.] નિસરણી, કર્મણિ, કિં. નિંદાવવું (નિન્દાવવું) છે., સક્રિ.
સીડી. (૨) દાદરે
[અંતિમ દશા નિંદા (નિદા) શ્રી. [સં.] ગીલા, બદગોઈ, વગોવણું નિઃશ્રેયસ (નિશ્રેયસ) ન. [સં.] પરમ કહાણ, મેક્ષની નિંદા-કાર (નિન્દા) વિ. સં.] જએ “નિંદક.'
નિઃશ્વસન (
નિશ્વસન) ન. [૪] જુએ “નિસાસો.” નિંદા-ખેર (નિન્દા-) વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] નિંદા કરવાની નિશ્વસિત (નરસિત) વિ. સિં.1 શ્વાસ સાથે બહાર ટેવવાળું, નિંદા કર્યા કરનાર
કાઢેલું. (૨) ન. જ એ નિસાસે.” નિંદાખેરી (નિન્દ- શ્રી. [+ ફા. પ્રત્યય] નિંદાખેર હોવાપણું નિ:શ્વાસ (નિશ્વાસ) પું. [સં.] જુઓ ‘નિસાસો.” નંદા-જનક (નિન્દા-) વિ. [સં.] નિંદાપાત્ર બનાવે તેવું નિઃસવ (નિસત્વ) વિ. [સં] સત્વ વિનાનું, બળહીન, નિંદા-પત્ર (નિન્દ- મું. [સં. ન.] િ કરતું લખાણ, “લાઇ- તાકાત વગરનું. (૨) રસ નીકળી જતાં કચા-રૂપે રહેલું
નિઃસવ-તા (નિરસત્વ-તા) સ્ત્રી. [સં.] નિઃસવ હોવાપણું નિંદાપાત્ર (નિન્દા-વિ. [સં.1 જ નિંદનીય.” નિસરણ (નિસ્સરણ) ન. સિં.] બહાર નીકળી પડવું એ, નિંદા-પ્રચુર (નિન્દા) વિ. [સં.] ભારોભાર નિંદાથી ભરેલું નીસરવું એ. (૨) પૃથ્વી તત્વનું નીકળવું એ, “એમેનેશન' નિંદા-યુક્ત (નિન્દા) વિ. [સ.] નિંદાવાળું, જેમાં વગેવણી - (પ. ગો.)
[હોય તેવું, નિરાધાર, એકલવાયું કરી હોય તેવું (વચન)
ટ્રિાઈબ.'
નિઃસહાય (નિસ્સહાય) વિ. [સં.] સહાયક કોઈ ન રહ્યું નિંદા-વચન (નિન્દા-) ન. [સં.] જ “નિંદા-વાથ’–‘ડાયા- નિઃસંકોચ (નિસ્સચ) ક્રિ.વિ. [સ.] સંકોચ વિના, નિંદાવવું (નિન્દા-) જાઓ “નિંદવું'માં.
છૂટથી, છૂટી રીતે નિંદા-વાક્ય (નિન્દા-) ન. [સં.] નિદાથી ભરેલું વચન, નિઃસંગ (
નિરૂ9) વિ. [સં] આસક્તિ નષ્ટ થઈ ગઈ હોય વગેવણીવાળું.કથન
તેવું. (૨) સેબતી કેઈ ન રહ્યું હોય તેવું, એકલવાયું નિંદવું (નિન્દા) જ નિંદમાં. [નિંદા, વાજ-સ્તુતિ નિઃસંગ-તા (નિત્સંગ-તા) સ્ત્રી. [સં.] નિઃસંગ હેવાપણું નિંદા-સ્તુતિ (નિદા-) સ્ત્રી. [સં.] વખાણના રૂપમાં કરેલી નિઃસંગ-બુદ્ધિ (
નિટ્સ) શ્રી. [સ.] અનાસક્ત વૃત્તિ નિંદાસ્પદ નિન્દાસ્પદ) વિ. [+સં. મારૂઢ] જુઓ “નિંદનીય. નિઃસંશ (નિસબ્સ) વિ. [સ.] સંજ્ઞા વિનાનું, ભાન વિનાનું, નિંદિત (નિશ્વિત) વિ. [સં.] નિંદાયેલું, વગેવાયેલું. (૨) બે-ભાન, બે-શુદ્ધ (લા.) દૂષિત, ખરાબ
નિઃસંજ્ઞતા (નસ્ય) સ્ત્રી. નિઃસંજ્ઞ હેવાપણું, બેશુદ્ધિ નિદક્તિ (
નિતી . [+ સં. ૩fa] જુઓ “નિંદા-વાકથ. નિઃસંતાન (નિસ્મતાન) વિ. [સં.] છોકરાં મરી ગયાં હોય નિંદ્ય (નિર્ધા) વિ. સં.) જઓ “નિંદનીય—સ્કેન્ડેલસ.” તેવું, છોકરાં વિનાનું, વાંઝિયું નિંબ (નિમ્બ) કું. [સં.)], વત, વૃક્ષ ન. [j] નિ:સંદિગ્ધ (
નિસ્યદિગ્ધ), નિઃસંદેહ (નસ્યદેહ), નિ:લીંબડાનું ઝાડ
સંશય (
નિસંશય) વિ. [સં.] જ એ “નિ:શંક.' નિ - જુઓ “નિર-નિશ—નિષ“–નિસ્'
નિઃસાધન નિસ્સાધન) વિ. [સં] સાધન વિનાનું. (૨) નિઃશ (નિરશત્રુ) વિ. સં.] શત્રુ વિનાનું
ગરીબ, રાંક, દીન, કંગાલ, દરિદ્ર નિઃશબ્દ (નિશબ્દ) વિસિં] જ્યાં જરા પણ અવાજ થતો નિઃસાધન-તા (નિસ્સાધન- સ્ત્રી, [i] નિઃસાધન હેવાપણું ન હોય તેવું. (૨) મુંગે મંગું
[અભાવ નિઃસાપન (નિસાપન) વિ. [સં] સાવકા ભાંડુ ન રહ્યાં નિઃશબ્દતા (નિશબ્દ) શ્રી. [૪] અવાજને સર્વ રીતે હોય તેવું. (૨) (લા. જેના શત્રુ નાશ પામ્યા હોય તેવું નિઃશસ્ત્ર (નિશસ્ત્ર) વિ. [૪] હથિયાર હેઠાં મૂકી દીધાં નિસાર (
નિસાર) વિ. [સં.] ભાર વિનાનું. (૨) સન હોય તેવું યા હથિયાર વિનાનું
વિનાનું. (૩) ફીકું નિશસ્ત્ર-તા (નિશસ્ત્ર-) . સિં] નિઃશસ્ત્ર હેવાપણું નિસાર-તા (નિસાર-તા) સ્ત્રી. [સં.] નિસારપણું, અસારતા નિઃશત્રી-કરણ (નિશસ્ત્રી-) ન. [સ.] નિઃશસ્ત્ર કરવાની નિઃસીમ (
નિસીમ) વિ. [સં] સીમા ન રહી હોય તેવું, ક્રિયા, શસ્ત્રો હેઠાં મૂકી એને ઉપયોગ કરી જ ન શકાય બેહદ, પુકળ, ઘણું જ, અ-પાર, અનંત, અ-માપ એવી વ્યવસ્થા, “રિઝાચિંગ'
નિઃસૃત (
નિસ્કૃત) વિ. [સં.] બહાર નીકળવું, નીકળી નિઃશંક (નિ ) વિ. [સં.] શંકા ન રહી હોય તેવું. (૨) આવેલું