Page Text
________________
નિરવકાશ
રક
અલંકાર ચાલ્યા ગયા હેાય તેવું, અલંકાર વિનાનું (શરીર કે કાવ્ય)
નિરક્રાશ વિ. [સં. સ્િર્ + મવ-જાĪ] અવકાશ વિનાનું, ખાલી જગ્યા વિનાનું. (૨) તદ્દન ભરેલું નિરવચ્છિન્ન વિ.સં. નિદ્ + અવચ્છિન્ત; સ્વાભાવિક અન્નવૃષ્ટિન્ન] સતત ચાલુ રહેલું, નિરંતર નિરવઘ વિ. સં. નિર્ + અ-વૈદ્ય, સ્વાભાવિક અનથ] અનવઘ, અ-નિંદ્ય, નિષિ
ન હેાય
નિરવધ-તા શ્રી.[સં.] નિરવદ્યપણું, નિર્દોષ-તા નિરવધિ વિ.સં નિર્+ વધ] જેગાં અવિષે હોય તેવું, સમય-મર્યાદા વિનાનું, નિરંતર ચાલુ નિરયલ વિ. સં, નિર્વ્ + અથવ], -વી વૈં. [ + સં, ન્ બિન જરૂર ત.પ્ર.] અવયવ કે અંગ વિનાનું નિરવલઁખ (નિરવલમ્બ) વિ. [સં. નિર્ + અવ-જીવ] અવલંબન વિનાનું, આધાર વગરનું, ટંકા વિનાનું નિરવશેષ વિ. સં. નિદ્મવ-શેષ] જેમાં કાંઈ બાકી રહ્યું ન હાય તેવું, સમગ્ર, મધું, પૂર્ણ નિરવાણુ ન. [સ, નિર્વાન, અર્વાં. તદ્દ્ભવ.] જુએ નિર્વાણ,’નિરાયહ વિ. સં.
(ર) ક્રિ.વિ. નક્કી, જરૂર, ચાક્કસ, ખરેખાત નિરવાણી પું. [સં. નિર્વાની] દસનામી ગાસાંઈ સંન્યાસીને એક અખાડે. (સંજ્ઞા.)
સમાધાન
નિરસન ન. [સં, નિર્વ્ + અન] નિરાસ, નિરાકરણ, ખુલાસે, [આન્યા હાય તેવું નિરત વિ. સં. નિદ્ + અસ્ત્ર] જેના ખુલાસે કરવામાં નિરસ્થ વિ.[સં. નિર્ + મન્ન] અસ્ર વિનાનું, હથિયાર વિનાનુ નિરસ્થિ વિ. [સં. નિર્ + સ્થિ] જેમાંથી હાડકાં કાઢી નાખ્યાં હાય તેવું. (૨) હાડ઼કાં વિનાનું, માત્ર સ્નાયુ-રૂપ નિરસ્ય વિ. સં. નિદ્ + અથ] ખુલાસેા કરવા જેવું, નિરાસ
કરાવા પાત્ર
નિરહંકાર (નિરહ‡ાર) વિ. [સં. નિશ્ર્ચŕનાર] અહંકાર રહ્યો ન હોય તેવું, નિર્માંન, નિરભિમાન
નિરહકારિ-તા (નિરહ હું રિ-તા) સી. [સં.,જું એ ‘નિરહંકારી.’]
અહંકારના અભાવ
નિરહંકારી (નરહ‡ારી) વિ. સં. નિરન્હેં હ્રાર + સં. ન્ ત. પ્ર. ગુ. માં) જએ ‘નિરહંકાર.’
નિરŚભાવ (નિરહમ્ભવ) પું. [સં. fનાર્ + અě-માવ] જએ નિરહંકાર.’ (૨) વિ. નિરભિમાની નિરંક (નિર‡) વિ. સં. નિર્વ્ + મ] જેમાં અંકે રહ્યા હોય તેવું, આંકડા વિનાનું, (૨) ડાઘ વિનાનું નિરંકુશ (નરકુશ) વિ. સં. નિ+મશ] અંકુશ ન રહ્યો હોય તેવું, ઉદ્દંડ, મન્દેમત્ત, ઉગ્ઝ ખલ, ઉદ્ધત, ‘ડિસ્સેાટ.’ (૨) કાબૂ બહાર જઈ પહોંચેલું. ‘ફ્યુજિટિવ.’ (3) મુક્ત, ‘*ી' (ન. લા.). (૪) ‘ઇન્ફિસ્ક્રિમિનેટ’ નિરંકુશ-તા (નિરક કુશ-તા) જી. [સં.] નિરંકુશ હેાવાપણું નિરંકુશ-તા (નિરક કુશ-). [સં.] કાઈના દાખવનાનો
અધિકાર, ઓટોક્રસી'
ન
નરંજન (નિર-જન) વિ. સં. નાિર્ + અનન] નિર્લેપ, પ્રાચાની ફ્રાઈ અસર જેને ન હેાય તેવું (બ્રહ્મ). (વેદાંત.)
Jain Education International_2010_04
નિરામિષાહાર
(૨) નિર્દોષ. (વેદાંત).
નિરંજની (નર-જની) વિ., પું. [સં., પું,] ઉદાસી વૈષ્ણવાને એ નામના એક સંપ્રદાય (મુખ્યત્વે મારવાડમાં વ્યાપક) નિરંતર (નિરન્તર) વિ. [સં. નિર્પ્ + અન્તર્] જુએ ‘નિરવકાશ.' (૨) ક્રિ. વિ સતત, ચાલુ, અટકયા વિના. (૩) સદા, હંમેશાં
નિરાકરણ ન. [સં. નિર્ + આ-ળ] જુએ ‘નિરસન.’ (૨) કૈંસલે, ચુકાદે. (૩) ખંડનાત્મક દલીલ, ‘કોન્ફ્રર્વ્યુટેશન.’ (૪) પરિણામ, અંત
નિરાકાર વિ. સં. નાિર્ + મ-દ્યાર્] આકાર વિનાનું, અરૂપી નિરાકાંક્ષ (નિરાકા) વે. [સં. નિર્+ઞાાદા, ખ.શ્રી.], -ક્ષી વિ. [સં., પું. પરંતુ ′′ લગાડવાની જરૂર નથી.] અકાંક્ષા વિનાનું, નિઃસ્પૃહ
નિરષ્કૃત વિ. [સં. નિર્+ મા-ત] જેનું નિરાકરણ કરવામાં આવ્યું હોય તેવું, સ્પષ્ટ થઈ ચૂકેલું નિરાકૃતિક વિ. સં. નિર્ + માન્ડ્રુત્તિ] જુએ ‘નિરાકાર.’ નિરાગસ વિ. સં. નિર્ + E] પાપ વિનાનું, નિષ્પાપ નિર્ + માગ્ર}, ~હી વિ. [સં. પું, પરંતુ સં. ર્ પ્રાની જરૂર નથી.] આગ્રહ ન કરાવનારું નિરાચાર વિ. સં. નિર્ + મા-વાર્], -ી વિ. સં.. પું., પરંતુ ક્રૂર્ પ્રત્યયની જરૂર નથી.] આચાર-હીન, આચાર
ભ્રષ્ટ, અનાચારી
નિરા ંબર (-મ્બર) વિ. [સં. નાિર્ + આા-ઇન્વર્], -૨ી વિ. સિં, પું, પરંતુ ર્ પ્ર. ની જરૂર નથી.] આડંબર વિનાનું, ડોળ-ડમાક વિનાનું, સાદું, સરળ
નિરાતંક (નિરાત ↑) વિ. [સં. નિર્+-] જ આ ‘નિરામય.’ નિરાદર વિ. સં. નિર્ + આ] જેને આદરની પડી ન હાય તેવું
નિરાધાર વિ. સં. નિર્ + મા-ધારી] આધાર વિનાનું, ટેકા વિનાનું, ‘ડૅસ્ટિટયૂટ.' (ર) અધ્ધર રહેલું. (૩) નિર્વાહનું જેને કોઈ સાધન ન હોય તેવું નિરાધાર-તા સ્ત્રી, [સં.[ નિરાધાર હોવાપણું નિરાનંદ (-ન૬) વિ. [સં. નિર્મા-નવ્], -દી વિ. [સં., પું, પરંતુ મૈં પ્ર. ની જરૂર નથી.] આનંદ ચાયા ગયે હાય તેવું. (૨) દુ:ખી
નિરાપદ વિ. સં. નિર્ + આવવું] આપત્તિ ટળી ગઈ છે તેવું, આપત્તિ વિનાનું, આપદા વગરનું
નિરાબાધ વિ. સં. નિર્ + આા-રાધ] બાધા ન રહી હેાય તેવું, અડચણ વિનાનું
નિરાભરણુ વિ. [સં. નિર્ + આ-મળ] આભરણ વિનાનું, ઘરેણાં વગેરે ન પહેર્યા હોય તેવું નિરાભરણા વિ., સ્ત્રી. [સ.] આભરણ વિનાની સ્ક્રી નિરામય વિ. સં. નિર્ + આમથ] રાગ ચાયા ગયેા હાય તેવું, નીરેગ, નીરંગી
નિરામિષ વિ. [સ. નિર્ + મામિ] જેમાં માંસ નથી તેવું,
માંસ વિનાનું (ભાજન.), ‘વેજિટેરિયન'(દ.બા.) [૬. મા. નિરામિષ-ભાજી વિ. [સં., પું.]. શાકાહારી. ‘વેજિટેરિયન' નિરામિષાહાર પું. [ + સં, આહાર] શાકાહાર
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |