Page Text
________________
નિ(–ની)રખ
નિયમ-હીન વિ. [સં,] ધરાર કરેલું, આર્બિટ્રી' નિયમાધીન વિ. [સં. નિયમ + અધીન] જુએ ‘નિયમ-વશ.’ નિયામાંધીનતા સ્ત્રી. [સં.] જુએ ‘નિયમવશ-તા.’ નિયમાનુસાર વિ. સં. નિયમ + અનુજ્ઞાન્] નિયમ પ્રમાણે નિયમાવતિ(લી, -ળિ, -ળી) સ્ત્રી. [સં. નિયમ + આવહિ,-જ઼] નિયમે એક પછી એક જેમાં આપવામાં આવ્યા છે તેનું લખાણ કે પુસ્તિકા, ધારાધેારણનું લખાણ કે પુસ્તિકા નિયમાશ્રિત વિ. [સં, નિયમ + આ-fશ્રā] જએ ‘નિયમ-વશ.’ નિયમિત વિ. [સં.] નિયમમાં રહેલું, નિયમ પ્રમાણેનું, નિયમ-બદ્ધ, લિમિટેડ,' રેગ્યુલર.' (ર) માપસરનું, સિમેટ્રિકલ' (કે.હ.). (૩) મુકરર કરેલું નિયમિત-તા શ્રી. [સં.] નિયમ-બદ્ધ હોવાપણું, નિયમસરપણું, (૨) એકસૂત્ર હાવાપણું, યુનિકૅર્મિટી (બ.ક.ઠા.) નિયસ, નિ-યંતન્ય (-યન્તન્ય) વિ. [સં,] નિયમમાં રખાવા–રાખવા યાગ્ય. (ર) કાબૂમાં લેવા પાત્ર નિયંતા (નિ-યતા) વિ., પું. [સં., પું.] નિયમમાં રાખનાર, કાબૂમાં રાખનાર. (૨) પું. પરમાત્મા, પરમેશ્વર નિયંત્રક (ચત્રક) વિ. [સં.] જએ ‘નિયંતા(૧).' નિ-યંત્રણ (-ચ-ત્રણ) ન. [સં.] કામ્, અંકુશ, નિ-યમન, ‘કૉન્ટ્રોલ,' ‘ચેક,' (ર) સામાને કચડીને મૂકેલે! અંકુશ,
નિ-યુક્ત વિ. [સં.] જેની નિમણૂક કરવામાં આવી હેય તે, નિમાયેલું, નીમેલું, 'એપેાઇન્ટેડ,' ામિની' નિ-યુક્તિ સ્ક્રી. [સં.] નિમણૂક, ‘તામિનેશન,’ ‘એપેાઇન્ટમેન્ટ નિ-યુત વિ. [સં., ન.] દસ લાખની સંખ્યાનું નિ-યુદ્ધ ન. [સં.] બાહુ-યુદ્ધ, કુસ્તી. (ર) મલ-યુદ્ધ નિયુદ્ધ-કલા(-ળા) સ્રી. [સં.] દ્વંદ્ર કે કુસ્તી કરવાની વિદ્યા નિ-ચેાક્તાવિ., પું [સં,પું,] નિમણૂક કરનાર શેઠ, ‘એપ્લાયર’ નિ-ચેગ પું. [સં.] સે ંપેલું કામકાજ. (ર) આજ્ઞા, હુકમ. (૩) સંતાન વગરની વિધવાથી દિયર કે પાસેના સગા સાથે શાસ્ત્રોક્ત રીતે સંતાન માટે કરવામાં આવતા હતા તે યૌન સંબંધ. (ધર્મ.) (આર્યોંમાં પ્રાચીન કાલમાં આ રિવાજ હતા.) નિયાણી વિ. [સં., પું.] જેને ફરજ સેાંપવામાં આવી છે તે અમલદાર. (૨)પું. ધર્મ-શાસ્ત્ર પ્રમાણે નિયેાગ કરનાર સગે નિ-ચેાજક વિ. [સં.] ચેાજના કરનાર. (૨) વ્યવસ્થા કરી [વ્યવસ્થા. (૪) નિમણૂક નિ-યાજન ન., -ના સ્ત્રી. [સં.] યાજના, (૨) પ્રેરણા. (૩) નિયા”નીય વિ. [સં.] નિયેાજના કરાવા જેવું, નિયેય નિયાજવું સં.ક્રિ.સિં.નિયુક્(-યોગ-,)તત્સમ] નિયેાજના કરવી. (૨) નિમણૂક કરવી. (૩) કામે લગાડવું. નિચે જાવું કર્મણિ, ક્રિ. નિયાજ્ઞવવું છે., સ. ક્રિ. નિયેાજાવવું, નિયાજાવું જુએ ‘નિયેાજવું’માં.
આપનાર
‘ક્રોઅર્સન' (ગ. લ.). (૩) મનાઈ, પ્રતિબંધ, ‘રિસ્ટ્રિક્શન..નિ-ચાજિત વિ. [સં.] જેની નિયાજના કરવામાં આવી હોય (૪) તપાસી કાપવાની પરવાનગીના પ્રકાર, ‘સેસર-પિ’ નિયંત્રણ-પ્રાણિ(-લી) (નિયત્રણ-) શ્રી. [સં.] રાખવાની રીત-રસમ, ચેનલ ઍક કન્ટ્રોલ' નિયંત્રણ-મુક્ત (-ય-ત્રણ) વિ. [સં.] અંકુશમાંથી છૂટું (ર) એકામ્
તેવું. (૨) જેની નિમણુ ક કરવામાં આવી હોય તેવું, નિમાયેલું કામાંન-ચાજ્ય વિ. [સં] જએ નિયેાજનીચ.’
નિ-ચેષ્ઠા વિ., પું. [સં., પું.] બાહુ-યુદ્ધ કરનાર. (ર) માલકુસ્તી કરનાર
નિયંત્રણ-સરણુિ,-ણી (નિયત્રણ-) સ્ત્રી. [સં.] જએ ‘નિયંત્રણ-પ્રણાલિ.’ [પ્લિન' (આ. ખા.) નિયંત્રણુા (-ય-ત્રણા) સ્ત્રી. [સં.] જએ ‘નિ-યંત્રણ' - ‘ડિસિનિ-યંત્રિત (-યત્રિત) વિ. [સં.] નિયંત્રણમાં લીધેલું, કામાં લીધેલું, અંકુશમાં રહેલું, કૅટ્રેન્ડ.' (ર) બંધારણીય, કન્સ્ટિટ્યુશનલ' (હ. મા.)
નિયાન પું. [અં.] વાતાવરણમાં એક વાયુ (વીજળીના દીવા બનાવવાના કામમાં આવતા) નિય્યત સ્રી. [અર.] દાનત, વૃત્તિ, ઇરાદેા, ધારણા નિર્- ઉપ. [સં., સ્વરાદિ તેમજ વાષ વ્યંજનથી શરૂ થતા સં, શબ્દોને લાગતા ઉપસર્ગ] બહાર વિનાનું મુક્ત વગેરે અર્થ આપે છેઃ ‘નિર્ગત' ‘નિર્મળ' ‘નિર્દેવિ' વગેરે નિરક્ષ વિ. [સં. નિદ્ + અક્ષ] અક્ષાંશ વિનાનું, શૂન્ય અક્ષાંશવાળું, વિષુવ-વૃત્ત ઉપરનું, જ્યાં સદા રાત્રિ અને દિવસ સરખાં હોય તેવું
નિયમ-સંગ્રહ
નિયમ-સંગ્રહ (-સગ્રહ) પું. [સં.] ધારા-ધારણાના ગ્રંથ, નિયાળું વિ. નાખું, જવું, છુટું
‘મેન્યુઅલ,' ‘કાર’
૧૨૯૭
નિ-યંત્રી (યત્રી) વિ. . [સં.] સી નિયંતા નિયાણી સ્ત્રી. [જુએ ‘નિયાણું ’+ ગુ. ‘ઈ’ સ્રીપ્રત્યય.] બહેનદીકરી. (ર) ભાણેજી. (૩) દીકરાની દીકરી નિયાણું ' ન. બહેન કે દીકરીનું ખાળક. (૩) ભાણેજ નિયાણુર ન. સકામ ધર્માચરણ, ઉત્તમ કાર્ય કરવાની પાછળ · રહેલી સ્વાર્થ-ભાવના, ફળ મળે એ માટે કર્મ કરવાં એ નિયામક વિ. [સં.] નિયમમાં રાખનાર, 'કૅન્ટ્રોલ.' (૨) વ્યવસ્થાપક, સંચાલક, ‘ડિરેક્ટર.’ (૩) પ્રકાશનમાં બાધક લાગતું દૂર કરનાર, ‘સેન્સર' (ભૂ..). (૩) નિર્ણય કરનાર, ‘ડિટમિનર’
નિયામક-તા સ્રી, [સં.] નિયામકની કામગીરી તેમ હોદ્દો નિયામક-મંડલ(-ળ) (-મણ્ડલ,-ળ) ન., નિયામક્ર-સભા સ્ત્રી, [ર્સ,] નિયામક્રા–સંચાલકાની સભા, સેનેટ’ નિયામિકા સ્ત્રી, [સં.] ઔ નિયામક
Jain Education International_2010_04
નિરક્ષ-દેશ હું. [×.] વિષુવવૃત્ત ઉપર આવેલે ભ્રમના ભાગ નિરક્ષર વિ. [સં. નિર્ + અ-ક્ષર] અક્ષર-જ્ઞાન વિનાનું, લખતાં વાંચતાં નથી આવડતું તેવું, અભણ, (ર) (લા.) સૂર્ખ [॰ ભટ્ટાચાર્ય (૩. પ્ર.) તદ્દન મૂર્ખ] નિરક્ષર-તા શ્રી. [સં.] અભણ-પણું નિરક્ષરી વિ. [+ ગુ. 'ઈ' ત, પ્ર.] જએ ‘નિરક્ષર.’ નિરક્ષ-રેખા સ્ત્રી, નિરક્ષ-વૃત્ત G. [સં.] વિષુવ-વૃત્ત, ક્રાંતિ-વૃત્ત નિરખાવવું, નિ(-ની)રખાવું જઆ ‘નિ(-ની)રખવું માં. નિ(-ની)રખ` (-મ્ય) શ્રી. [જુએ ‘નિરખવું.'] નિરખવુ એ, નિરીક્ષણ
નિ(-ની)રખર પુ. ફા. નિમ્] સરકાર તરફથી વસ્તુઓના મુદ્દત-બંધી ઠરાવવામાં આવતા ભાવ-તાલ
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |