________________
को. १७ ] पुरुषास्तित्वसाधनम् ।
३५ प्रवृत्यन्तरमाह-" समुदयाच्च" इति । समेत्य उदयः 'समुदयः' सम.
वायः । समुदयश्च गुणानाम् न गुणप्रधानभावमन्त(११७) प्रकृतेस्समु. रेण सम्भवति, न च गुणप्रधानभावो वैषम्यं विना, दयात् प्रवृत्तिर्द्वितीया न च वैषम्यमुपमर्दोपमर्दकभावादृते । इति मह(२)॥ दादिमावेन प्रवृत्तिद्धितीया ॥ स्यादेतत्-कथमेकरूपाणां गुणानामनेकरूपा प्रवृत्तिरित्यत आह-"परिणा
मतः सलिलवत्" इति । यथा हि वारिदविमुक्तमुद(११८) प्रकृतेः प्रवृत्तिः कमेकरसमपि तत्तद्भूविकारानासाद्य नारिकेलतालतापरिणामतो नानाप्रकारा।। लीबिल्वचिरबिल्वतिन्दुकामलकप्राचीनामलककपित्थ
फलरसतया परिणमन्मधुराम्ललवणतिक्तकषायकटुतया विकल्प्यते, एवमेकैकगुणसमुद्भवात् प्रधानगुणाः परिणामभेदान् प्रवर्तयन्ति । तदिदमुक्तम्-" प्रतिप्रतिगुणाश्रयविशेषात्" । एकैकगुणाश्रयेण यो विशेषस्तस्मादित्यर्थः ॥ १६ ॥
ये तु तौष्टिका अध्यक्तं वा महान्तं वा ऽहकारं वा इन्द्रियाणि वा भूतानि
वा ऽऽस्मानमभिमन्यमानास्तान्येवोपासते तान्
(११९ ) पुरुषास्तित्व. प्रत्याह
साधनम् ॥
संघातपरार्थत्वात् त्रिगुणादिविपर्ययादधिष्ठानात् ।
पुरुषो ऽस्ति भोक्तृभावात्कैवल्यार्थ प्रवृत्तेश्च ।। १७ ।। " संघातपरार्थत्वात् ” इति । पुरुषो ऽस्ति, अव्यक्तादेर्व्यतिरिक्तः । कुतः ?
“संघातपरार्थत्वात्” । अव्यक्तमहदहङ्कारादयः (१२०) संघातानां परार्थाः, संघातत्वात् , शयनासनाभ्यङ्गादिवत् , परार्थत्वादिति प्रथम- सुखदुःखमोहात्मकतया व्यक्तादयः सर्वे साधनम् (१)॥ संघातोः॥
१ यदर्थाः सङ्घाताः सोऽत्रिगुणविवेकित्वादियोग्यवश्यं स्यात् । स च पुरुष एव।
