________________
...
...
__ तत्वार्थसूत्र मूलम् - पढम रंभाइ बिलेतेहिं तेरसविहं ॥८॥ छाया--'मथम संरस्मादि विशेपै स्त्रयोदशविधम् ॥८॥
लावार्थदीपिका-पूर्व तावत्साम्परायिककर्मास्रबहेतुतया जीवाधिकरपम् अजीवाधिकरणश्च प्रतिपादितम्, तत्र जीवाधिकरणभेदप्रतिपादनार्थमाहपढ लरंभाइ विलेलेह तेरखविहं' इवि प्रथम तावत्-साम्परायिककर्मासव तुभूतं जीवाधिकरणं संरम्भादिविशेपैः-संरम्भ, समारम्माऽऽम्भयोगकृतकारिता. सुमतकषायविशेषैत्रयोदशविधं भवति । लन-संरम्भ, समारम्भा, ऽऽरम्मास्त्रया योगास्त्रयः कृतकारितानुसतास्त्रयः क्रोध मान माया लोभाख्याश्चत्वारः कषाया श्वेति सर्वयेलनेन त्रयोदशविधैः संरम्भादिभिः जीवाधिकरणं त्रयोदशविधं भवति ।
सूत्रार्थ --'एहसं लंरंभाइ' इत्यादि पहला जीवाधिकरण संरम्भ आदि के भेद से तेरह प्रकार का है।
तरवार्थदीपिका-पहले प्रतिपादन किया गया है कि साम्पराधिक फर्म ने शास्त्र के कारण होने से अधिकरण के दो भेद हैं-जीवाधिफरण और अजीचाधिकरण । अब जीवाधिकरण के भेदों का निरूपण करते हैं
लाम्पथिक कर्म के आस्रव का कारण जीवाधिकरण संरंभ, समाः रंभ, आरंभ, योग, कृत, कारित, अनुमत तथा कषाय के भेद से तेरह प्रकार का है। संरंभ, समारंभ और आरंम-ये तीन, तीन योग एवं कृत, झारित और अनुमत-ये तीन, क्रोध मान माया लोभ ये चार कषाय मिलकर तेरह होते हैं। यही जीवाधिकरण के तेरह भेद हैं। हिंसा
'पढन संरभाइविसेसेहि' इत्यादि
સૂવાથ–પકેલું જીવાધિકરણ, સંરમ્ભક આદિના ભેદથી તેર પ્રકારનું છે તત્વાર્થદીપિકા–પહેલાં પ્રતિપાદન કરવામાં આવી ગયું કે સામ્પરાયિક કર્મના આમ્રવના કારણ હેવાથી અધિકરણના બે ભેદ છે-જીવાધિકરણ અને અછવાધિકરણ હવે જીવાધિકરણના ભેદનું નિરૂપણ કરીએ છીએ
સામ્પર યિક કર્મના આર્સવના કારણ છવાધિકરણ સંરભ સમારંભ, આરંભ, રોગ, કૃત, કારિત, અનુમાન તથા કષ યના ભેદથી તેર પ્રકારના છે. સંરંભ, સમારંભ અને આરંભએ ત્રણ, કુત, કારિત અને અનુમત એ ત્રણ તથા ત્રણ ગ, અને ક્રોધ, માન, માયા અને લેભ એ ચાર કષાય, મળીને તેર થાય છે. આજ છવાધિકરણના તેર ભેદ છે હિંસા આદિમાં પ્રયત્નની શરૂઆત
