________________
३०
সাথষ্ট संसारातुन्धित्वाच्य भगवतोहता प्रतिपिद्धम् प्रतिषिद्धानुष्ठानं च भावतः सम्यक्त्वं दुषयति सिद्धान्तोल्लंघनात् । उक्तञ्च-कंखा अण्णण दंसणग्गाहो' कक्षाऽन्याऽन्यदर्शनग्राहः, इति । आहत सिद्धान्तस्तु-दशवैकालिके नवम अध्ययने चतुर्थीहेश के 'जो इहलोयाए' इत्यादिना कथितः नेहलोकार्थम्, अपितु-केवलं फर्मनिर्जरणाथैव धर्माधुपदेशादौ प्रवृत्तिः । तस्मात् खल्लु-ऐकान्तिकाऽऽत्यन्तिकाऽव्यायाधमुख हेतुः, एतावान् प्रयासः इत्यन्यदर्शनादौ निराकाङ्क्षेण श्रमणेन है, वह दुःखों से मिश्रित होता है, इल करण कषायों से कलुषित होने के कारण तथा भवपरम्परा का वर्धक होने के कारण अर्हन्त भावान ने उनका निषेश किया है । निषिद्ध अनुष्ठान यदि भावपूर्वक फिया जाय तो वह सिद्धान्त के उल्लंघन के कारण सम्यक्त्व को राषित करता है। कहा भी है-'अन्य-अन्य दर्शन को ग्रहण करना कांक्षा है ।' अर्हन्त भगवान के सिद्धान्त का तो दशवकालिकसूत्र के नौ में अध्ययन के चौथे उद्देशक में प्रतिपादन किया गया है-'नो इहलोयष्याए' इत्यादि वाक्यों में कहा है, जिसका तात्पर्य यह है कि स्वाध्यायनपश्चरण आदि कोई भी धर्मानुष्ठान इस लोक संबंधी लाभ के लिए न करे, पारलौकिक लाभ (स्वर्ग प्राप्ति आदि) के लिए न करे
और यश-कीर्ति आदि के लिए भी न करे, केवल कर्मक्षय के ही उद्देश्य से करे। कर्मनिर्जरा के अतिरिक्त अन्य किसी भी लाभ के लिए धर्माचरण नहीं करना चाहिए, तभी एकान्तिक, आत्यन्तिक કાયથી કલુષિત હોવાના કારણે તથા ભવપરમ્પરાને-વધારનાર હોવાથી અહં ભગગને તેની મનાઈ ફરમાવેલ છે નિષિદ્ધ અનુષ્ઠાન જે ભાવપૂર્વક કરવામાં આવે તે તે-સિદ્ધાંતના ઉલ્લંઘનના કારણે સમ્યકત્વને દૂષિત કરે छ, ४यु पर छ-'मन्य-मान्य शनानु अड ४२ ४ial ,' मन्त al વાનના સિદ્ધાંતને તે દશવૈકાલિકસૂત્રના નવમાં અધ્યયનના ચોથા ઉદ્દેશકમાં
प्रतिपादन ४२वामा भायु है-'नो इहलोयदाए' वगेरे वाध्यामा કહ્યું છે, જેને સારાંશ એ છે કે સ્વાધ્યાય, તપશ્ચર્યા વગેરે કે ઈ પણ ધર્માનુષ્ઠાન આ લેક સંબધી લાભ ખાતર કરવા ન જોઈએ, પારલૌકિક લાભ (સ્વર્ગ પ્રાપ્તિ આદિ) માટે ન કરવા તેમજ યશ-કીર્તિ વગેરે મેળવવા માટે પણ ન કરવા, માત્ર કર્મોને ખપાવવાના હેતુથી કરવા જોઈએ. કર્મનિર્જરા શિવાય અન્ય કોઈ પણ લાભની આશાથી ધર્માચરણ કરવું જોઈએ નહીં, જે આમ થાય તે જ એકતિક, આત્યંતિક અને અવ્યાબાધ સુખની પ્રાપ્તિ
