SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 635
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ विमानस्थान: (५७७) म्बुरुकटुकसर्षपकषायेणतथामलकशृङ्गवरदारुहरिद्रापिचुमर्दकषायणमदनफलसंयोगसंयोजितेनत्रिरात्रंसतरावास्थापयेत् ॥ २०॥ अथवा इसी प्रकार लाल तथा सफेद आक, कुडा, अरहर, कूठ और कायफल इनके काथमें मैनफलका कल्क मिलाकर आस्थापन वस्तिकर्म करे। अथवा सहि: जना, पोल, धनिया,कुटकी और सरसोंके काढेमें अथवा इसीप्रकार आमले, सोंठ, दारुहल्दी, नीमकी छालके काढेमें मैनफलका कल्क मिलाकर तीन रात्रि अथवा सात रात्रि आस्थापन वस्तिकर्म करे ॥२०॥ प्रत्यागतेचपश्चिमेबस्तौप्रत्याश्वस्तंतदहरेवोभयतोभागहरणं संशोधनंपाययेत्युत्त्या, तस्यविधिरुपदेक्ष्यते ॥२१॥ जब पिछली बस्ति गुदाद्वारा उलटकर बाहर निकलजाय तब उससे दूसरे दिन प्रातःकाल शोधनकर्ता द्रव्योंद्वारा विधिपूर्वक वमन विरेचन करावे। उसकी विधिको कथन करते हैं ॥ २१ ॥ मदनफलपिप्पलीकषायेषुअञ्जलिमात्रेणत्रिवृत्कल्काक्षमात्रमालोडयपातुमस्मैप्रयच्छेत्। तदस्यदोषमुभयतोनिहरतिसाधु॥२२॥ मैनफल और पीपलके सोलह तोला काथमें एक तोला निशोथका कल्क मिला कर रोगीको पिलावे। इसके पीनेसे वमन और विरेचन द्वारा ऊपर और नीचे, दोष भली प्रकार निकल जाते हैं ॥ २२ ॥ एवमेवकल्पोक्तानिवमनविरेचनानिसंसृज्यपाययेदेनंबुझ्यास- : विशेषानवेक्ष्यमाणः॥२३॥ इसीप्रकार कल्पस्थानमें कहेहुए वमन विरेचन द्रव्योंको विधिवत् सम्पादनाकर यथोचित रीतिसे दोषादिकोंको तथा बलादि व्यवस्था देखकर रोगीको पिलावे२३॥ विरेचन होजानेपर कर्म । अथैनंसम्याग्विरिकंविज्ञायापराह्नशैखरिककषायेणसुखोष्णेन परिषेचयेत्। तेनैवचकषायेणबाह्याभ्यन्तरान्सर्वोदकार्थान्कारयेत्शश्वत् । तदभावेवाकटुतिक्तकषायाणामोषधानांवाथैमूत्रक्षारैर्वा परिषेचयेत् । परिषिक्तञ्चएननिवातमागारमनुप्र ७
SR No.009547
Book TitleCharaka Samhita
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRamprasad Vaidya
PublisherKhemraj Shrikrushnadas Shreshthi Mumbai
Publication Year1923
Total Pages939
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Medicine
File Size48 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy