SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 402
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ . (३४४) चरकसंहिता-भा० टी०। __ अंकोटके गुण। श्लेष्मलंगुरुविष्टम्भिचांकोटफलमनिजित् । गुरूष्णमधुररूक्षकेशनंचशमीफलम् ॥ १५३ ॥ . अंकोटफल- कफकारक, भारी, विष्टम्भी एवम् क्षुधानाशक होताहै । ( अंकोट नाम ढेराका है)। शमीफल-भादी, गर्म, मधुर, शीतल एवम् केशोंको नष्ट करने. वाला होताहै। (कोई शमीफलका अर्थ सेमलक फल करतेहैं परन्तु शमी नाम जंडके वृक्षका है ) ॥ १५३ ॥ कंजेके गुण । विष्टम्भयतिकारशंपित्तश्लेष्माविरोधिच । आम्रातकंदन्तशठमम्लंसकरमर्दकम् ॥ १५४ ॥ रक्तपित्तकरंविद्यादैरावतकमेव . च । वातनंदीपनश्चैववाकिंकटुतिक्तकम् ॥ १५५॥ करंजफल-विष्टम्भकर्ता और पित्त,कफसे अविरोधी होताहै। पहाडी अम्बाडा, जंभीरा, करौंदा, ये सव अम्ल, रक्तपित्तकारक होतेहैं एवम् पहाड़ी खट्टे नींबुओंमें भी यही गुण होतेहैं । वार्ताकफल-वातनाशक, दीपन, कटु और तिक्त होताहै । (वार्ताकनाम बैंगनका है परन्तु यह वार्ताक अन्नफल विशेष है ) ॥१५॥१५५॥ पित्तपापडाका गुण । वातलंकफपित्तनविद्यात्पर्पटकीफलम् । पित्तश्लेष्मन्नमम्लञ्चवातिकञ्चाक्षिकीफलम् ॥१५६ ॥ पाखरका फल -कफ, पित्तनाशक होताहै । अच्छूका फल (हीहर) पित्त,कफनाशक, खट्टा एवम् वातकारक होताहै ॥ १५६ ॥ मधुराण्यविपाकीनिवातपित्तहराणिच । अश्वत्थोदुम्बरप्लक्षन्यग्रोधानांफलानिच ॥१५७॥ . पीपर, गूलर, पिलखन, बड इनके फल मधुर, देरमें परिपक्क होनेवाले तथा वातपित्त हरनेवाले होते हैं । १५७ ॥ भिलावेकी गुठलीके गुण । भल्लातकास्थ्यग्निसमंत्वङ्मांसंस्वादुशीतलम् ॥ १५८ ॥ पञ्चमःफलवगोंऽयमुक्तःप्रायोपयोगिकः ॥१५९ ॥ . . इति फलवर्गः।
SR No.009547
Book TitleCharaka Samhita
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRamprasad Vaidya
PublisherKhemraj Shrikrushnadas Shreshthi Mumbai
Publication Year1923
Total Pages939
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Medicine
File Size48 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy