________________
ܕ ܐ ܕ
(2) ਦੇਸ :–ਇਕਾਂਤ ਤੇ ਸ਼ੋਰ ਸ਼ਰਾਬੇ ਰਹਿਤ ਤੇ ਵਿਕਾਰ ਰਹਿਤ ਹੋਵੇ । (3) ਕਾਲ :—ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਹੋਵੇ ।
(4) ਆਸਨ :-ਠੀਕ ਤੇ ਸੁਖਾਲਾ ਆਸਨ ਹੋਵੇ ।
(5) ਆਲੰਬਨ :—ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸਹਾਰਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ।
(6) ਕਰਮ :—ਸਥਿਰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਰਖਣ ਦੇ ਕਈ ਕਰਮ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
(7) ਧਿਆਏ :—ਧਿਆਨ ਢੀਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੋਵੇ ।
(8) ਧਿਆਤਾ :–ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਚ ਕੁਝ ਗੁਣ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਧਿਆਨ ਸ਼ਤਕ ਗਾਥਾ (63) ਵਿਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
(ਓ) ਅਮਾਦ :-ਹੰਕਾਰ (ਮੱਦ) ਵਿਸ਼ੇ, ਕਸ਼ਾਏ, ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਵਿਰਥਾ ਇਹ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮਾਦ ਹਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਵੇ ।
(ਅ) ਮੋਹ ਰਹਿਤ ਹੋਵੇ।
(ੲ) ਗਿਆਨ ਸੰਪਨ :--ਜੋ ਗਿਆਨ ਭੰਡਾਰ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਇਹੋ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲਾ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ ।
(9) ਅਨੁਪਰੋਕਸ਼ਾ :—ਭਾਵ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪੜਨਾ, ਪੜਾਉਣਾ ਤੇ ਚਿੰਤਨ ਕਰਨਾ
(10) ਲੇਸ਼ਿਆ :—ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ (ਮਨ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਭਾਵ ਜੋ ਕਰਮ ਬੰਧ ਦਾ ਕਾਰਣ ਹਨ) ਸ਼ੁੱਧ ਹੋਣ ।
(11) ਲਿੰਗ :—ਲੱਛਣ ਚੰਗੇ ਹੋਣ ।
ਹੋਵੇ |
(12) ਫਲ :--ਧਰਮ ਦੇ ਫਲ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਹੋਵੇ । ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਚਾਰ ਗਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ ।
(1) ਗੁਰੂ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ (2) ਸ਼ਰਧਾ (3) ਲਗਾਤਾਰ ਅਭਿਆਸ (4) ਸਿਖਿਆ । ਸ਼ੌਮਦੇਵਸੁਰੀ ਨੇ ਵੈਰਾਗ, ਗਿਆਨ ਦੀ ਸੰਪਤੀ, ਸੰਗ ਸਾਥ ਤੋਂ ਮੁਕਤ, ਚਿੱਤ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ, ਭੁੱਖ ਪਿਆਸ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕਰਨਾ ਇਹ ਪੰਜ, ਧਿਆਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗਲਾਂ ਦਸੀਆਂ ਹਨ ।
1. ਯਸ਼ ਤਿਲਕ 8/40 2. fafaa3 22/14
ਧਿਆਨ ਤੱਪ ਦਾ ਅੰਗ ਹੈ । ਅਤੇ ਮੌਕਸ਼ ਦਾ ਰਾਹ ਹੈ । ਕਰਮ ਮੈਲ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ । ਧਿਆਨ ਰਹਿਤ ਧਰਮ, ਸਿਰ ਰਹਿਤ ਸ਼ਰੀਰ ਵਾਲੇ ਹੈ । 6. ਵਿਉਤਗਰਗ
ਛੱਡਨਯੋਗ ਵਸਤੂ ਵਿਉਤ ਸਰਗ ਤੱਪ ਹੈ ਇਹ ਤੱਪ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ :
08
