________________
ਗ੍ਰੰਥ ਨਾਲਿਦਿਅਰ ਅਤੇ ਮਦੂਰਾਏ ਦੇ ਮਿਨਾਕਸ਼ੀ ਮੰਦਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਸ ਰਹੇ ਹਨ । ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜੈਨ ਸਾਧੂ ਫੂਕ ਦਿਤੇ ਗਏ ਮੰਦਰ ਢਾਹ ਦਿਤੇ ਗਏ । ਕਈ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਦਿਗੰਵਰ ਜੈਨ ਅਚਾਰੀਆ ਨੇ ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥ ਲਿਖੇ ਕਾਂਚੀ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹਿਊਨਸਾਂਗ ਸਮੇਂ ਤਕ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ । ਜੈਨ ਅਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਤਾਮਲ ਤੇ ਕਨਡ ਬਣਾਇਆ । ਸ਼ਿਵ ਸਾਧੂ ਅੱਪਰ ਨੇ ਜੈਨ ਰਾਜਾ ਮਹੇਦਰ ਵਰਮਾਂ ਨੂੰ ਸੈਵ ਬਣਾਕੇ ਜ਼ੁਲਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ । ਚਾਲੂਕਿਆ ਰਾਜਾਵਾਂ ਨੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ | ਪਰ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿਚ ਜੈਨ ਧਰਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਮਿਲਿਆ । ਆਂਧਰ ਵੰਸ, ਕੰਦਬਵੰਸ, ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਰਾਜੇ ਜੈਨ ਸਨ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਜੈਨ ਇਸਤਰੀਆਂ ਨੇ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ, ਅਜਿਹਾ ਸਿਲਾਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਸਿਧ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰਾਣੀ ਜਕਿੱਕਯਵੇ ਦਾ ਨਾਂ ਪ੍ਰਸਿਧ ਹੈ ਜੋ ਬਹਾਦਰ ਔਰਤ ਸੀ ਦਸਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਅੱਧੀਮਣੇ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਜੈਨ ਕਲਾ ਸੁਰਖਿਕਮੀ ਰਾਣੀ ਮਾਉਲ ਦੇਵੀ ਨੇ 1077 ਈ ਨੂੰ ਪਾਰਸ ਨਾਥ ਦਾ ਮੰਦਰ ਬਣਾਇਆ ।
ਗੰਗ ਵੰਸ਼ ਰਾਜੇ ਵੀ ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਰਹੇ । ਫੇਰ ਚੌਲ ਵੰਸ਼ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿਤਾ । ਚੋਲ ਹੋਯਸਲ ਵੰਸ਼ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਏ । ਯਸਲ 11 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ।
ਪੁਰਾਣੇ ਚਾਲੁਕ 6 ਵੀ ਸਦੀ ਤੋਂ 11 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਰਹੇ । ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੁਟ ਸੰ: 973 ਤਕ ਕਾਇਮ ਰਹੇ । ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਵੰਸ਼ ਵਾਰ ਜਿਕਰ ਕਰਾਂਗੇ ।
ਗੰਗ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਜਾ ਮਾਧਵ ਸੀ ਉਸਨੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਨੂੰ ਰਾਜ ਧਰਮ ਬਣਾਇਆ ! ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਨੇਕਾ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵੰਸ਼ ਨੇ ਅਨੇਕਾ ਜੈਨ ਮੰਦਰ ਬਣਾਏ । ਮੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦਿਤਾ । ਇਸ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਮਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਚੇਰ, ਚੌਲ, ਪਾਂਡ ਤੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ । ਉਹ ਪੱਕਾ ਜੈਨ ਧਰਮੀ ਸੀ । ਉਸਦੀ ਮੌਤ 975 ਈ. ਨੂੰ ਹੋਈ ।
ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਵਦੇਵ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਪੁੱਤਰ ਬਾਹੂਵਲੀ ਦੀ 58 ਇੰਚ ਉੱਚੀ ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਸਿਧ ਮੂਰਤੀ ਬਨਾਉਣ ਵਾਲਾ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਾ ਚਾਡ ਰਾਏ ਸੀ । ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਨੇਮੀ ਚੰਦ fਸਿਧਾਂਤ ਚਕਰਵਰਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ, ਮਾਤਾ ਭਗਤੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਇਕ ਹੀ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਬਣਾਈ ਸੀ । ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਵਿਚ ਗੋਮਟੇਸ਼ਵਰ ਬਾਵਲੀ ਆਖਦੇ ਹਨ । ਬਾਹਵਲੀ ਹੁਣ ਉਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਲੱਕ ਦੇਵਤਾ ਹੈ । ਚਾਮੁੰਡ ਰਾਏ ਖੁੱਦ ਵੀ ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ ਉਹ ਰਾਜਮੱਲ ਰਾਜੇ ਦਾ ਮੰਤਰੀ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧਾ ਤੇ ਸੈਨਾਪਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਨੱੜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਮਹਾਂਪੁਰਾਣ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਚਾਰਿਤਰ ਸਾਰ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਗੋਮਟ ਸਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ । ਸੰਨ 1004 ਤਕ ਇਹ ਰਾਜ ਵੰਸ਼ ਠੀਕ ਚਲਿਆ।