________________
ਵਿਨੈ ਵਾਦੀ ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਨਾ ਸਮਝ ਕੇ ਆਖਦੇ ਹਨ ਅਸੀਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਨੈ ਵਿਚ ਹੀ ਸਿੱਧੀ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਅਕ੍ਰਿਆਪਨ ਦੀ ਕਰਮਬਧ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੱਕ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ ਭਵਿੱਖ ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਅਸਿਧੀ ਮਨਕੇ ਕ੍ਰਿਆ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ । (4)
ਇਹ ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ ਨਾਸਤਕ ਜਿਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਉਸ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਮਿਸ਼ਰਨ ਪੱਖ (ਹੱਦ-ਅਣਹੋਂਦ) ਵਾਲੇ ਹਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉਤਰ ਨਾ ਦੇਣ ਕਾਰਨ ਚੁਪ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਆਖਦੇ ਹਨ ਸਾਡਾ ਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਰਹਿਤ ਹੈ । ਦੂਸਰਾ ਮੱਤ ਵਿਰੋਧ ਵਾਲਾ ਹੈ । ਉਹ ਧੋਖੇ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਮਤ ਨੂੰ ਠੀਕ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਗਲਤ ਆਖਕੇ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । (5)
ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਸੱਚੇ ਸਵਰੂਪ ਨੂੰ ਨਾ ਸਮਝਣ ਵਾਲੇ ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਕੁਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਗਲਤ ਆਸਰੇ ਕਾਰਣ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਨੰਤ ਕਾਲ ਤਕ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਭਟਕਦੇ ਹਨ । (6)
(ਸਰਵ ਸੁਨਵਾਦੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ) ਸੂਰਜ ਨਾ ਉਗਦਾ ਹੈ ਨਾ ਅਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਚੰਦਰਮਾ ਨਾ ਵਧਦਾ ਹੈ ਨਾ ਘਟਦਾ ਹੈ । ਪਾਣੀ ਵਹਿੰਦਾ ਨਹੀਂ । ਹਵਾ ਚਲਦੀ ਨਹੀਂ । ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਮਿਥਿਆ ਤੇ ਸੁੰਨ ਹੈ । (7)
ਜਿਵੇਂ ਅੰਨਾ, ਦੀਵਾ ਲੈ ਕੇ ਵੀ, ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਿਸੇ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦਾ ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਗਿਆਨ ਰਹਿਤ, ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ ਸੱਚੇ ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ । (8) .
ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਇਹ ਗੱਲ ਬਿਨਾ ਵਿਚਾਰੇ ਆਖਦੇ ਹਨ । ਗਿਆਨ ਤੇ ਕ੍ਰਿਆ ਦੋਹਾਂ ਨਾਲ ਮੋਕਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਇਸ ਸਭ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਵਿਨੈ ਰਾਹੀਂ
ਮੁਕਤੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ । ਟਿਪਣੀ (4) ਇਸ ਗਾਥਾ ਵਿਚ ਟੀਕਾਕਾਰ ਸੀਲਾਂਕਾਚਾਰੀਆ ਨੇ ਲੋਕਾਇਤ ਤੇ ਬੁੱਧ
ਮੱਤ ਨੂੰ ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਮੱਤ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ । ਜੇ ਆਤਮਾ ਦੀ ਹੋਂਦ ਇਸ ਜਨਮ ਵਿਚ ਖਤਮ ਹੈ ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਜਨਮ ਲਈ ਕਰਮ ਬੰਧ ਕਿਸ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਟੀਕਾਕਾਰ ਨੇ ਬੁਧ ਮੱਤ ਦੇ ਕਸ਼ਨੀਕਵਾਦ (ਬfਧਿਕਾਵ) ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਟੀਕਾਕਾਰ ਆਖਦਾ ਹੈ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰਕਾਰ ਨੇ ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀਆਂ ਵਿਚ ਸਾਂਖਯ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਲਿਆ ਹੈ ਜੋ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਆ ਰਹਿਤ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਚਾਰਵਕ ਮੱਤ ਵਾਲੇ ਆਤਮਾ, ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਆਦਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ਸੋ ਇਹ ਮੱਤ ਵੀ ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ ਹੈ ।
(118)
