________________
(3) ਤੇਜਸਕਾਇਆ (ਅੱਗ) ਦੇ ਭੇਦ
ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭੇਦ ਸੂਖਮ ਤੇਜਸ ਕਾਇਆ ਹੈ ਇਸ ਦੇ ਜੀਵ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਲੋਕ ਵਿਚ ਠਸਾ ਠਸ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ । ਦੂਸਰੇ ਵਾਕਰ ਤੇਜਸ ਕਾਈਆਂ ਹੈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਹਨ । ਇਸ ਦੇ ਪਰੀਆਪਤ ਅਤੇ ਅਪਰੀਆਪਤ ਦੇ ਭੇਦ ਵੀ ਹਨ ' ਵਾਕਰ ਅੱਗ 14 ਪਰਕਾਰ ਦੀ ਹੈ :
(1) ਭੁਲ ਦੀ ਅੱਗ (2) ਆਵੇ ਵੀ ਅੱਗ (3) ਟੁਟ ਦੀ ਜਵਾਲਾ (4) ਅਖੰਡ ਜਵਾਲਾ (5) ਚਮਕ ਪਥਰ ਦੀ ਅੱਗ (6) ਬਿਜਲੀ (7) ਖਿਰਨਵਾਲਾ ਤਾਰਾ (8) ਅਰਨੀ ਦੀ ਅੱਗ (9) ਬਾਂਸ (10) ਕਾਠ (11) ਸੁਰਿਆਕਾਂਤ ਕੱਚ ਦੀ ਅੱਗ (12) ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ (13) ਉਲਕਾਪਾਤ (14) ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਅੱਗ । ਵਾਯਕਾਈਆ ਦੇ ਭੇਦ :
ਖ਼ਮ ਅਤੇ ਵਾਦਰ ਪਰੀਆਪਤੇ ਅਤੇ ਅਪਰਿਆਤ ਇਸਦੇ 4 ਭੇਦ ਹਨ ਸੂਖਮ ਵਾਯੂ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਿਚ ਠਸਾਸ ਭਰੀ ਲਈ ਹੈ ਜਦ ਕਿ ਵਾਦਰ ਲੋਕ ਦੇ ਖਾਸ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਹੈ । ਹਵਾ 16 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੈ ।
(1) ਪੂਰਵ (2) ਪੱਛਮ (3) ਉਤਰ (4) ਦੁਖਣ (5) ਉੱਚੀ ਦਿਸ਼ਾ (6) ਨੀਚੀ ਦਿਸ਼ਾ (7) ਤਿਰਛੀ ਦਿਸ਼ਾ (8) ਵਿਦਿਸ਼ਾ (9) ਚੱਕਰ ਖਾਨ ਵਾਲੀ ਹਵਾ (10) ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਫਿਰਨ ਵਾਲੀ ਹਵਾ (11) ਮੰਡਲ ਉੱਚਾ ਚੜਨ ਵਾਲੀ ਹਵਾ (12) ਗੁੰਜਨ ਵਾਲੀ ਹਵਾ (13) ਝਾੜਾ ਨੂੰ ਪੁਟਣ ਵਾਲੀ (14) ਹੌਲੀ 2 ਚਲਨ ਵਾਲੀ ਸ਼ੁਧ ਹਵਾ (16) ਤਵਾਯੂ (ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹਵਾ ਨਰਕ ਅਤੇ ਸਵਰਗ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੈ । ਹੋਰ ਵੀ ਹਵਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ।
5 ਬਨਾਸਪਤੀ ਕਾਈਆ ਇਸਦੇ ਮੁਖ 2 ਭੇਦ ਹਨ
1) ਸਰਵ ਲੋਕ ਵਿਚ ਵਿਆਪਤ ਸੂਖਮ ਬਨਾਸਪਤੀ 2) ਲੋਕ ਦੇ ਇਕ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਵਾਰ ਬਨਾਸਪਤੀ ਕਾਈਆਂ । ਬਾਦਰ ਬਨਾਸਪਤੀ ਕਾਈਆ ਦੇ ਦੋ ਭੇਦ ਹਨ ।
1) ਪ੍ਰਯੇਕ ਸ਼ਰੀਰ (ਜਿਸ ਬਨਾਸਪਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਇਕ ਜੀਵ ਹੋਵੇ ।
2) ਸਾਧਾਰਨ ਸਰੀਰ (ਜਿਥੇ ਇਕ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਅਨੰਤ ਜੀਵ ਹੋਣ) :
ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੁਖਮ, ਪ੍ਰਯੇਕ, ਸਾਧਾਰਨ, ਪਰਿਆਪਤ, ਅਪਰਿਆਪਤ ਦੇ 6 ਭੇਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
· ਪ੍ਰਯੇਕ ਬਨਾਸਪਤੀ ਦੇ 12 ਭੇਦ 1, ਬ੍ਰਿਖ-ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਭੇਦ ਹਨ 1) ਇਕ ਬੀਜ ਵਾਲੇ 2) ਬਹੁਤ ਬੀਜ ਵਾਲੇ
੧੩੮
