________________
चाणक्याची जीवनकथा
दिसू लागली. आता त्याने यौवनात पदार्पण केले होते. काळाच्या ओघात चंद्रगुप्त दिवंगत झाला. चाणक्य आता दिवसेंदिवस वृद्धावस्थेकडे झुकू लागला होता. त्याने आपल्या देखरेखीखाली बिंदुसाराला राज्याभिषेक केला. हा नवा तेजस्वी राजकुमार प्रजेलाही खूप पसंत पडला.
(२३)
सुबंधूचे आगमन आणि चाणक्याचे प्रायोपगमन
चंद्रगुप्ताच्या मृत्यूनंतर, चाणक्य उतारवयाकडे झुकू लागलेला पाहून, चाणक्याविषयी दीर्घ द्वेष धारण करणारा, नंदराजाचा सचिव 'सुबंधु', याने मनाशी खूणगाठ बांधली की, आता आपली सक्रिय होण्याची वेळ आली आहे. नानाप्रकारच्या युक्त्या प्रयुक्त्या करून, त्याने बिंदुसार राजाला एकांतात गाठले. कृत्रिमपणे दाक्षिण्याचा आव आणून, बिंदुसाराला म्हणाला, “महाराज ! आम्हास विदित आहे की, आमच्याविषयी आपले मत फारसे चांगले नाही. आपल्या सिंहासनाविषयी आम्हाला कळकळ वाटते म्हणून, केवळ राज्यहितासाठी आम्ही आपल्यापर्यंत आलो. महाराज, नीट ऐकावे. तो चाणक्य मंत्री अतिशय क्षुद्र आणि खुनशी आहे. स्वतःच्या हाताने पोट फाडून, त्याने तुमच्या मातेला मारले. एवढेच सांगतो की त्याच्या मायावीपणाला भुलू नका. त्याच्यापासून आपल्या जिवाला धोका संभवतो.'
""
बिंदुसाराने अंबधात्रीला बोलावून एकच प्रश्न विचारला, ‘अंब ! त्या चाणक्याने माझ्या मातेचे उदर फाडले, हे सत्य आहे का ?' तिने म्हटले, 'पुत्रा ! होय हे सत्य आहे.' बिंदुसाराने यावर कुठलाही अधिक प्रश्न न विचारता, अंबधात्रीला तेथून निघून
११९
