________________
F
३९६
छाया - पूर्वोत्पन्ना रोगाः, प्रशाम्यन्ति च इति वैर-मार्यः । अतिवृष्टिरनादृष्टिर्न भवति दुर्भिक्षं डमरं च ॥ १ ॥
विपाक
तत्कथं श्रीमन्महावीरे भगवति पुरिमताले नगरेऽवस्थिते सत्येवाभग्नसेनं मति महाबलस्य राज्ञः पूर्ववर्णितो वैरभावः संजातः ? इति । अत्रोच्यतेसर्वमिदमनिष्टमिष्टं वा प्राणिनां स्वकृतकर्मवशादेव समुत्पद्यते कर्म च द्विविधम्- सोपक्रमं निरुपक्रमं च तत्र यानि वैरादीनि सोपक्रमकर्मजन्यानि,
भावार्थ- जहां तीर्थंकरों का विचरण होता रहता है वहां जीवों के पूर्वोत्पन्न रोग स्वतः शांत हो जाते हैं, वैर एवं मरी आदि विमारियां नष्ट हो जाती हैं। अतिवृष्टि, अनावृष्टि एवं दुर्भिक्ष आदि सब प्रकारके उपद्रव भी शांत हो जाते हैं। अब यह सिद्धान्त का कथन है तो श्री भगवान् महावीर के पुरिमताल नगरमें विराजने पर भी अभग्नसेन के प्रति महाबल राजा का यह पूर्वोक्त वैरभाव कैसे हुआ ?
उत्तर- सिद्धान्त में सोपक्रम ओर निरुपक्रम के भेद से कर्म दो प्रकार से वर्णित किये हैं । प्राणियों का जितना भी इष्ट और अनिष्ट होता है वह सब अपने कृत कर्मोद्वारा ही साध्य होता है, इनमें जो वैरभाव आदि सोपक्रमकर्मद्वारा उत्पन्न होते हैं, वे ही जिनेन्द्र के अति
ભાવામાં તી કરેનું વિચરવાનું થાય છે ત્યાં જીવેશમાં પૂર્વાંત્પન્ન રેગ पोतानी भेणेन शांत लय हे पैर पते भरी ( |देश ) अहि नाश चाभे छे. અતિવૃષ્ટિ, અનાવૃષ્ટિ-દુષ્કાળ :દ્ધિ તમામ પ્રકારના ઉપદ્રવે પશુ શાંત ચર્જી જાય છે. આવું જ્યાં સિદ્ધાન્તવચન છે, તે શ્રી ભગવાન મહાવીર પુરમનાલનગરમાં ષિરાજતા છતાં ઋભગ્નસેનના પ્રતિ મડાખલ રાજાને એ પૂર્વે હેલે વૈરભાવ શા માટે ?
ઉત્તર—સિદ્ધાન્તમાં સોપક્રમ અને નિરૂપક્રમના ભેદથી કર્મના બે પ્રકાર વધુ વેલા છે. પ્રાણીએ!નું જેટલું ઇષ્ટ અને અનિષ્ટ થાય છે તે સર્વ પેાતાનાં કરેલાં કમે દ્વારા જ સાધ્ય થાય છે તેમાં જે વૈરભાવ દિસેપક્રમક દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે.
