________________
उत्तराध्ययनसूत्रे
रागोद्वेषश्च सकलानर्थहेतुरित्युक्तम्, अथ द्वेषस्य रागहेतुकत्वाद् राग एवमहाननर्थ हेतुरिति स एव प्रथमं परिहार्यइति बोधयितुमाहमूलम् - एगंतरेते रुइरे सम्मि, अतालिसे से कुंणई पैओसं । दुक्खस्स संपील मुंवेइबीले नै लिई तेणें मुणी विरोगो ॥६५ छाया – एकान्तरक्तः रुचिरे रसे, अताशे स करोति प्रद्वेषम् ।
3
दुःखस्य सम्पीडमुपैति वालः, न लिप्यते तेन मुनिर्विरागः ॥ ६५॥ टीका- ' एगंतर ते ' इत्यादि
यस्तु रुचिरे रसे, एकान्तरक्तो भवति, स बालः अतादृशे = अरुचिरे रसे, मद्वेषं करोति, अतएव दुःखस्य - सम्पीडं उपैति, विरागा मुनिस्तु तेन न लिप्यते, इत्यन्वयः । व्याख्या पूर्ववत् ॥ ६५ ॥
५२४
'जेयावि' इत्यादि ।
जो जन्तु अमनोज्ञ रसमें तीव्र द्वेष धारण करता है वह उस क्षणमें भी अपने ही दुर्दान्त दोषकी वजहसे दुःखी होता है । रसका इसमें कुछ भी दोष नहीं है ॥ ६४ ॥
इस प्रकार द्वेषको सकल अनर्थों का हेतु कह कर अब रागको सकल अनर्थों का हेतु बतलाते हैं- 'एगंतर ते ' इत्यादि ।
जो प्राणी रुचिर - मनोहर रसमें एकान्तरूपसे अनुक्त होता है वह बाल है क्योंकि वह इस स्थिति में अमनोज्ञ रसमें द्वेष करने लग जाता है इसीलिये वह दुःखों को पाता है । जो इन दोनों अवस्थामें रागद्वेष नहीं करता है वह मुनि उस दुःखसे रहित हो जाता है ||६५ ||
" जेयावि" इत्याहि !
જે જન્તુ અમનેાજ્ઞ રસમાં તીવ્ર દ્વેષ ધારણ કરે છે, તે એ ક્ષણમાં પણ પોતાના જ દુદો તદાષના કારણે દુઃખી થાય છે. રસને આમાં કાંઈ પણ દોષ નથી. ૫૬૪ા
આ પ્રમાણે દ્વેષને સઘળાં અનર્થાના હેતુ અતાવીને હવે રાગને સઘળા मनथेन। हेतु जतावे छे." एगंतरत्ते " इत्याहि !
જે પ્રાણી મનેહર રસમાં એકાન્તરૂપથી અનુરક્ત મને છે એ ખાળ છે. કેમકે, તે એ સ્થિતિમાં અમનેજ્ઞ રસમાં દ્વેષ કરવા લાગી જાય છે. આ કારણે તે દુ:ખાને ભાગવે છે. જે આ મન્તે અવસ્થામાં રાગ દ્વેષ કરતા નથી એ સુનિ 'अथी रहित थर्ध लय छे. या
