________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० १ गा० २३ स र्थितदुभयेषु यथोत्तर प्रावल्यम्। १७९ रच्यन्ते । एव पत्रस्थानीयस्यार्थस्य इतम् , पेटिकास्थानीयस्य तु सूत्रस्याणुत्वमेव । यदप्युक्तम्-अर्थो महानित्यस्य कान्तता नास्तीति तदप्यविचारितभापितम् -उत्क्षिप्तज्ञातादिपु सचानुकम्पादिशोऽस्तत्तद ययनमात्रस्य, अशेपस्य तु मूत्रस्य तदतिरिक्ता अपि नहबोऽर्थाः सन्ति ।।
॥ इति अष्टम द्वारम् ॥ अर्थ के विना मन्त्र नित्राररित होता हुआ दशदाडिम आदि वाक्य की तरह केवल असबद और निरर्थक ही माना जाता है ।२। जो यह कहा है कि पेटी की तरह मत्र बादर होता है तथा वस्त्रादिक की तरह अर्थ अणु होता है सो यह कहना भी ठीक नहीं है। क्यो कि जिस प्रकार उसी पेटी के किसी एक वस्त्र द्वारा उसी पेटी जैसी अनेक पेटिया लपेटी जा सकती है उसी प्रकार एक अर्य से अनेक मत्र रचे जा सकते है। इस तरह वस्त्रस्थानीय अर्थ में महत्व आता है और पेटी स्थानीय सूत्र मे अणुत्व हो । एकान्तसे अर्थ मे महत्व नहीं है क्यो कि उत्क्षिप्त आदि अध्ययनों में जो कहा गया है वह सत्वानुकपादिक रूप अर्थ उस अध्ययनमात्र का ही है, अर्थात् उनमे अनुकपादि अर्थो की ही प्रधानता है। और अनुकपादि अर्यों को ही सिद्ध किया है । न कि अवशिष्ट समस्त सूत्र का। उसके तो उससे अतिरिक्त और भी अनेक अर्थ हैं।
॥यर आठवा छार सपूर्ण हुआ ॥८॥ દશદાડમ આદિ વાકયની માફક કેવળ અસ બહિત અને નિરર્થક જ માનવામાં આવે છે એમ કહેવામાં આવે કે પેટીની માફક સૂત્ર બાદર હોય છે, તથા વસ્ત્રાદિકની માફક અર્થ અણુ હોય છે તે તે કહેવું પણ ઠીક નથી કેમ કે, એ પિટીના કેઈ એક વસ્ત્રમાં આવી અનેક પેટીઓ બાધી શકાય છે એ જ રીતે એક અર્થથી અનેક સૂત્ર રચી શકાય છે. આ રીતે વસ્ત્રનું સ્થાનીય અર્થમાં મહત્વ આવે છે અને પેટી સ્થાનીય સૂત્રમાં આડુત્વ જ એકાતથી અર્થમાં મહત્વ નથી એવું જે કહેવામાં આવેલ છે તે પણ ઠીક નથી કેમકે, ઉક્ષિપ્ત વગેરે અધ્યયનમા જે કહેવાયેલ છે તે સત્યાનું કપાદિક રૂપ અને તે તે અધ્યયન માત્રાના જ છે અર્થાત તેમાં અનુકમ્પાદિ અર્થોની જ પ્રવાના છે અને અન કમ્પાદિ અર્થોને જ સિદ્ધ કરેલ છે ને કે અવશિષ્ટ બધા સૂત્રને એના તે એનાથી બીજા ઘણા અર્થો છે.
॥मा मासु द्वार सपूर्ण थयु. ॥ ८ ॥
