Page Text
________________
। भानचन्द्रिका टीका-सूत्रमेदवर्णनम्, सूत्राणि अच्छिन्नच्छेदनयिकानि, यो नयः सूत्रमच्छिन्नं छेदेनेच्छति सोऽच्छि. बच्छेदनयः, अत्र नये -'धम्मो मंगलमुक्किट' इत्यादिः प्रथमः श्लोको द्वितीयादि श्लोकमपेक्षमाणस्तिष्ठति द्वितीयादि श्लोकोऽपि प्रथमं श्लोकम् अपेक्षमाणस्तिष्ठति, अर्थादन्योऽन्यसापेक्षस्तिष्ठति, सोऽस्ति येषां तानि अच्छिन्नच्छेदनयिकानि । अयंभाव:-आजीवकमते ऋजुकादीनिद्वाविंशतिः सूत्राणि परस्परसापेक्षाणि सन्तीति। तथा-इत्येतानि द्वाविंशतिः मूत्राणि त्रिकनयिकानि त्रैराशिकसूत्रपरिपाटया । अयं भाव:-त्रैराशिकानां परिपाटया ऋजु मूत्रादीनि द्वाविंशतिः सूत्राणि द्रव्यायिका पर्यायार्थिकोभयार्थिंकेति नयत्रिकवन्ति सन्तीति। तथा इत्येतानि द्वाविंशतिः सूत्राणि चतुष्कनयिकानि स्वसमयसूत्रपरिपाटया । अयं भावः-जिनसिद्धान्त सूत्र तथा आजीविक मतानुसार ये बाईस सूत्र अच्छिन्नच्छेदनयिक हैं। तात्पर्य इसका यह है कि ये ऋजुमूत्रादिक घाईस सूत्र अपने २ अर्थ का बोध कराने के लिये एक दुसरे के पदों की अपेक्षा रखते हैं। जैसे-धम्मो मंगलमुक्किट" यह श्लोक छिन्नच्छेदनयकी अपेक्षा अपने अर्थ का बोध स्वतंत्ररूप से करता है, परन्तु इस अच्छिन्नछेदनय की अपेक्षा यह श्लोक अपने अर्थ का बोध कराने के लिये द्वितीयश्लोक गत पदों की अपेक्षा रखता है, तथा द्वितीय श्लोक अपने अर्थ का बोध कराने के लिये प्रथम लोक की अपेक्षा रखता है, ऐसी मान्यता आजीविकासिद्धान्त मानने वालों की है। तथा ये ऋजुसूत्रादिक बईस सूत्र द्रव्यार्थिक, पर्यायार्थिक एवं उभयार्थिक, इन तीनों नयों की अपेक्षा वाले हैं, ऐसी मान्यता त्रैराशिक मतवालों की है। तथा ये ऋजुसूत्रादिक वाईस सूत्र चतुष्क नय वाले हैं, ऐसी मान्यता जिनसिद्धान्त को माननेवालों की है। संग्रहनय, નુસાર એ બાવીસ સૂત્ર અછિનએછેદ નયિક છે. તેનું તાત્પર્ય એ છે કે તે આજુસૂત્રાદિક બાવીસ સૂત્ર પિત–પિતાના અર્થના બોધક થવાને માટે એક બીજાના पहानी मक्षा रामेछ.भ“ धम्मो मंगलमुक्किद्र" as छिन्नन्छेहनयनी અપેક્ષાએ પિતાના અર્થને બેધ સ્વતંત્રરૂપે કરે છે. પણ તે અચ્છિન્નચછેદ નયની અપેક્ષાએ આ શ્લોક પિતાના અર્થને બંધ કરાવવાને માટે દ્વિતીય લેકમાં આવેલ પદની અપેક્ષા રાખે છે, તથા દ્વિતીય શ્લોક પિતાના અર્થને બંધ કરાવવાને માટે પ્રથમ શ્લેકની અપેક્ષા રાખે છે, એવી માન્યતા આજીવક સિદ્ધાંતને માનનારાઓની છે. તથા આ જુસૂત્રાદિક બાવીસ સૂત્ર દ્રવ્યાર્થિક, પર્યાયાર્થિક, અને ઉભયાર્થિક, એ ત્રણ નાની અપેક્ષા વાળા છે, એવી માન્યતા બૈરાશિક મતવાળાઓની છે. તથા આ ઋજુસૂત્રાદિક બાવીસ સૂત્ર ચતુષ્કનયવાળાં છે. એવી માન્યતા જિન સિદ્ધાંત-માનનારાઓની છે. સંગ્રહનય, વ્યવહારનય, જુસત્રन०८०
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |