Page Text
________________
मानचन्द्रिका टीका-स्वपराभिमतपरिकर्मनिरूपणम्.
६२९ सप्तमु परिकर्मसु आदितः षट् परिकर्माणि चतुष्कनथिकानि-चत्वार एव चतुष्काः , ते च ते नयाश्चेति चतुष्कनयाः, ते सन्ति येषां तानि तथोक्तानि, संग्रह १-व्यवहार २ऋजुसूत्र ३-शब्दादि ४-रूपचतुर्नययुक्तानि षट् परिकर्माणि स्वसामायिकानि । ____ अयं भावः-नैगमनयः सांग्राहिकाऽसांग्राहिकभेदेन द्विविधः, तत्र-सांग्राहिकस्य संग्रहे समावेशः, असांग्राहिकस्य तु व्यवहारे समावेशः, शब्दसमभिरूद्वैवम्भूतात्रयो नयाः शब्दादिरूप एक एव नयः, एवं च संग्रहव्यवहारऋजुसूत्रशब्दादिरूपचतुर्नययुतानि षट् परिकर्माणि नयचिन्तया स्वसामयिकानीति। तथा सप्त परिकर्माणि त्रैराप्रकार इन पांचों के सब भेद मिलाने से पचपन (५५) भेद हो जाते हैं। इस तरह १४-१४-११-११-११-११-११ सब मिलाकर परिकर्म के तिरासी (८३) भेद हो जाते हैं।
परिकर्म के इन सात भेदोंमें आदि के जो छह भेद हैं बे, संग्रह व्यवहार ऋजुसूत्र तथा शब्दादि इन चार नयों से युक्त होने के कारण चतुष्कनयिक हैं, अर्थात् स्वसामयिक हैं। तात्पर्य यह कि-नैगमनय-सांग्राहिक और असाग्राहिक के भेद से दो प्रकार का है, उनमें संग्राहिकनय का संग्रहनयमें समावेश हो जाता है, और असांग्राहिकनय का व्यवहार नयमें समावेश होता है। शब्द, समभिरूढ और एवम्भूत, ये तीन नय 'शब्दादि' इस नाम से एक ही नथ माने गये हैं। इस तरह संग्रह व्यवहार ऋजुमूत्र और शब्दादिरूप चार नयों से युक्त छह परिकर्म नयविचार से स्वसामयिक हैं। तथा सात परिकर्म, समस्त वस्तुओं को त्र्यात्मक ચુતાવત” છે. આ રીતે એ પાંચેના ભેદને સરવાળે પંચાવન (૫૫) થાય. આ રીતે ૧૪–૧૪–૧૧–૧૧–૧૧–૧૧–૧૧ એ બધા મળીને પરિકર્મના ત્યાસી (८3) ले थाय छे.
પરિકમના એ સાત ભેદમાં આદિના જે છ ભેદ છે તે, સંધ, વ્યવહાર, ઋજુસૂત્ર, તથા શબ્દાદિ એ ચાર નથી યુક્ત હોવાથી ચતુષ્કનાયક છે, અર્થાત્ સ્વસામયિક છે. તાત્પર્ય એ છે કે નિગમનય-સાંઝાહિક અને અસાંઝાહિક ભેદથી બે પ્રકાર છે, તેમાં સાંગાહિકનયને સંગ્રહાયમાં સમાવેશ થઈ જાય છે, અને અસાંગાહિકનયને વ્યવહારનયમાં સમાવેશ થાય છે. શબ્દ, સમભિરૂઢ અને એભૂત એ ત્રણ નયને “શબ્દાદિ ” એ નામથી એક જ નય ગણેલ છે. આ રીતે સંગ્રહ, વ્યવહાર, જુસૂત્ર અને શબ્દાદિરૂપ ચાર નથી યુક્ત છ પરિકમ ન વિચારથી સ્વસામયિક છે. તયા સાત પરિક, સમસ્ત વસ્તુઓને
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |