Page Text
________________
श्रीसूत्रे
२७६
युक्त गेव गतवन्तः एवमग्रेशन, तथा-रक्त-त-वियानक शुद्ध - त्रिस्थानेषु उरः शिरः कण्ठेषु न करण- क्रिया स्वरसञ्चार, तेन शुएव च - उरः शुद्ध शिरः शुद्ध कण्डवुद्ध च नत्राय क्रम:- यदि उरभि सञ्चान स्वरः स्वभूमिकानुसारेण विशालो भवति तदा उरः शुद्धो भवति, तादृशस्वरयोगाद्गीतसुरः शुद्धमुच्यते एवमग्रेऽपि यदा च कण्ठे सस्वरः सश्चरितो भवति तत्र च न स्फुरति तदा कण्ठशुद्धी व्यते यदा स शिरसि सञ्चरितः सन् सानुनासिको भवति तदा स गिरः शुद्धो व्यपदिश्यते, यद्वात्रिस्थानरूपैः करणैः - साधनैः श्लेष्मणाऽव्याकुलयाच्छुदेर्गीयमानमपि शुद्धम् कण्ठशिरःश शुद्धात् त्रिस्थनिकरणशुद्धम्, तथा-सकुहरगुञ्च शतन्त्रीनलनालय
गुजाप्रधान अवक्र कुहरों से युक्त होने से गुजावक कुहरोपगृह माना जाता है। तथा जो उन्होंने गाया - वह राग-रागयुक्त था, तथा त्रिस्थान करण से शुद्ध था-उर शिर, कंठ इन तीन स्थानों में करणस्वरमंचाररूप क्रिया से शुद्ध था, इस तरह उरः शुद्ध. शिरः शुद्ध और कंठशुद्ध गाना गाया यहाँ ऐसा क्रम दें-यदि उरः स्थल में संचरण करता हुआ स्वर अपनी भूमिका के अनुसार विशाल होता है - तब वह उरः शुद्ध स्वर कहलाता है. ऐसे स्वर के योग से गीत उरः शुद्ध कहा जाता है. इसी प्रकार से आगे भी जब कण्ठ में वह स्वर मंचरित होता है-वहां फटता नहीं है तब वह स्वर कण्ठे शुद्ध कहलाता है और जब वह मस्तक में सवरित होता हुआ अनुनासिकसहित होता है तब वह स्वर शिशुद्ध कहलाता है. अथवा श्लेमा से अव्याकुल होने के कारण हुए ऐसे त्रिस्थानरूप करणों से गीयमान भी गाना उरःकंठ एवं शिर शुद्ध होता है अतः वह भी त्रिस्थान करण
અવક્ર કુહરી યુકત હેવા બદલ ગુંજાવ કુહરાપગૂઢ માનવામાં આવે છે તેમજ જે ગીત તેમણે ગાયુ' તે રકત——રાગ યુકત હતું તેમજ ત્રિસ્થાન-કરણથી શુદ્ધ હતું, ઉરું, શિર અને કંઠ આ ત્રણે સ્થાનેામાં ગીત ગાવામાં આવ્યુ. અહીં આ જાતને ક્રમ છે. જો ઉરસ્થળમાં સંચરણુ કરતા સ્વર પેાતાની ભૂમિકા મુજબ વિશાળ હાય છે ત્યારે તે ઉરઃ શુદ્ધ સ્વર કહેવાય છે. એવા સ્વરના ચેાગથી ગીત ઉરઃ શુદ્ધ કહેવાય છે આ પ્રમાણે તેના પછી પણ જ્યારે કંઠમાં તે સ્વર સંચરિત હાય છે, ત્યાં ફાટી જતા નથી ત્યારે તે સ્વર કઠે શુદ્ધ કહેવાય છે. અને જ્યારે તે મસ્તકમાં સૉંચારિત થતા અનુનાસિક સહિત થાય છે ત્યારે તે સ્વર શિઃ શુદ્ધ કહેવાય છે અથવા શ્લેષ્માથી અવ્યાકુળ ાવા ખદલ શુદ્ધ થયેલા એવાં ત્રણ સ્થાન રૂપ કરણાથી નીયમાન ગીત પણ ઉ કંઠે અને શિરઃ શુદ્ધ હાય એથી તે પશુ ત્રિસ્થાન કરણ
| SR No. | 009342 |
| Book Title | Rajprashniya Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 721 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_rajprashniya |
| File Size | 55 MB |