________________
७२२
प्रमैयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९८ मनुष्यक्षेत्रनिरूपणम् मनुष्यलोके जगत्स्वाभाव्याचार चरन्तीति द्रष्टव्यम् । उपसंहारमाह-रविससिगहनक्खत्ता एवइया-मणुयलोए आहिया जेसिं नामगोयं न पागया पन्नवेहिति' रविशशिग्रहनक्षत्राणि ताराश्चोपलक्षणत्वात् एतावत्संख्यया मनुप्यलोके आख्याताः अन्वर्थयुक्तनामगोत्राणि च, इत्थं वितयं प्राकृताः वैशिष्टय हीनाः कदापि इति विषयं न प्रज्ञापयिष्यन्ति केवलं भगवतैवोपदेष्टुं शक्यं यदुपदिष्ट श्रद्धेयम् । 'छावट्ठी पिटगाई चंदाइचा मणुलोगम्मि दो चंदा दो सूरा य होति एक्केकए पिडए' मनुष्यलोके खलु पट् पष्टिः पिटकानि सन्ति-यदन्तर्गताश्चन्द्रादित्याः, एकैकत्र पिटके द्वौ चन्द्रौ द्वौ सूयौँ भवतः, तत्र-जम्बूद्वीपे एकम्, जैसा है 'रविससिगहनक्खत्ता एवझ्या आहिया मणुयलोए जेसि; नामागोयं न पागया पन्नवेहिं ति' रवि शशि ग्रह, नक्षत्र और उपलक्षण से तागगण ये सब जो इतनी संख्या में तीर्थकरों ने कहे हैं उन पर जो प्राकृतजन हैं मूर्ख जन हैं वे विश्वास नहीं करेंगे-यह प्रभु का कथन सत्य है या असत्य है ऐसा वे नहीं मानेगे परन्तु सम्यग्दृष्टि जीवों को यह भगवान ने ही कहा है सो हमें इस पर श्रद्धा करनी चाहिये ऐसा समझ कर इसे मानना चाहिये
'छावट्ठी पिडगाई चंदा इच्चा मणुयलोगम्मि ।
दो चंदा दो सूरा होति एक्केक्कए पिडए' ॥४॥ इस मनुष्यलोक में चन्द्र और सूर्य के .६६-६६ पिटक हैं एक एक पिटक में दो चन्द्र और दो सूर्य होते हैं । इन में जम्बूद्वीप में १ पीटक
रवि ससि गह नक्खत्ता एवइया आहिया मणुयलोए ।
जेसिं नामागोयं न पागया पन्नवेहिं ति ॥ ३ ॥ રવિ, રાશિ, ગ્રહ નક્ષત્ર અને ઉપલક્ષથી તારાગણ એ બધા જે આટલી સંખ્યામાં તીર્થકરોએ કહ્યા છે તેને જે પ્રકૃત મનુષ્ય–અર્થાત્ ભૂખ મનુષ્ય છે તેઓ વિશ્વાસ કરશે નહિં પ્રભુશ્રીનું આ કથન સત્ય છે,
એવું તેઓ માનશે નહીં પરંતુ સમ્યફદષ્ટિ વાળા ને આ ભગવાને જ કહ્યું છે. તેથી આપણે તે કથન પર શ્રદ્ધા કરવી જોઈએ. એમ સમજીને તે કથનને માનવું જોઈએ.
छावट्ठी पिटगाई चंदाइच्चा मणुयलोगम्मि । दो चंदा दो सूरा होति एक्केकए पिडए ॥ ४ ॥
આ મનુષ્યલેકમાં ચંદ્ર અને સૂર્યના ૬૬ છાસઠ ૬૬ છાસઠ પિટકે છે. એક એક પિટકમાં બે ચંદ્રો અને બે સૂર્યો હોય છે. તેમાં જંબદ્વીપમાં
