Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०१ सू०१ जीवादिसिद्धान्तानां प्रथमाप्र०वनि०५४५
एपामर्थस्तु तत्तद्युद्देशकार्याधिगम्य एवातो नात्र विविच्यते । तत्र प्रथमस्य जीवद्वारस्य अभिधानायाऽऽह-'जीवे मंते !' इत्यादि । 'जीवे णं भंते !' जीवः खलु भदन्त ! 'जीवभावेणं किं पढमे अपढमे जीवभावेन किं प्रथमः अपथम:जीवभावेन-जीवत्वरूपेण किं प्रथम:- प्रथमताधर्मविशिष्टः, अयसर्थ:- किं जीवेन अविद्यमानं जीवत्वं प्रथमतया प्राप्तम् अथवा अमथम:-अनायवस्थितजीवस्ववान जीवः इति प्रश्नः । भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'नो पहमे अपढमे नो प्रथमः अप्रथमः, हे गौतम ! अयं जीवो जीवभावेन प्रथमो न "किन्तु अप्रथमः यतो जीवेन अनादिकालादेव जीवत्वात्मकभावस्य मापकएव नतु
आ जावेगा। अत: यहां स्वतंत्ररूप से इनके अर्थ की विवेचना नहीं की जाती है।
प्रथम जीवद्वारअब सूत्रकार जीवद्वार का कथन करने के लिये जीवेणं भते' इत्यादि सूत्र कहते हैं- जीये भते ! जीवभावेणं किं पढमे, अपहमे ? इनमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा हैं-हे भदन्त ! जीवत्व की अपेक्षा से जीव प्रथम है ? या अप्रथम है ? तात्पर्य इस प्रश्न का ऐसा है कि जीव ने जो जीवत्व प्राप्त किया है वह पहिले अपने में अविद्यमान था फिर उसे प्राप्त किया है ? या अनादि काल से ही जीवत्व अवस्थित है और उसी जीवत्वरूप यह जीव है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा! नो पढमे, अपढसे है गौतम! जीवभाव की अपेक्षा से यह जीव प्रथम नहीं है किन्तु अप्रथम है। अनादिकाल से ही यह जीव जीवत्वरूप અર્થ કહેવામાં આવશે ત્યારે ત્યારે સ્વયં સમજવામાં આવશે. તેથી સ્વતંત્ર રૂપથી તેના અર્થનું વિવેચન અહિં કરવામાં આવતું નથી.
पडद्वारवे सूत्र द्वारनु थन ४२वा भाट 'जीवेणं भंते !' त्यादि સુત્ર કહે છે–આમાં ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુને એવું પૂછયું છે કે હે ભગવાન જીવપણાની અપેક્ષાએ જીવે પ્રથમ છે? કે અપ્રથમ છે? આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે-જીવે જે જીવપણુ પ્રાપ્ત કર્યું છે તે પહેલાં પિતાનામાં વિદ્યમાન હતું અને હવે પ્રાપ્ત કર્યું છે? કે અનાદિકાળથી જ જીવપણું રહેલું છે, અને ते ३५.२ छ ? । प्रश्न उत्तरमा प्रमुछ -'गोयमा ! नो पढमे अपढमे' है गौतम । १ माथी मा प्रथम नथी પરંતુ અપ્રથમ છે. એટલે કે અનાદિકાળથી જ આજીવ જીવવરૂપ દર્શાવવાળો
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |