Page Text
________________
१७६
भगवतीसूत्र चेष्टाविशेषः-कर्मभ्रमणादिक्रिया, वरम्-शरीरसामर्थ्यम्, वीर्यम्-जीवभवम् सामर्थ्यम् पुरुपकारपराक्रमः पुरुपकारः-अभिमानविशेषः पराक्रमो-निष्पादितस्वविषयः पुरुषकार एव, एते खलु उत्थानादयः, कतिवर्णाः, कतिगन्धा, कतिरसाः, कतिस्पीः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाइ-तं पेव जाब अफासे पण्णत्ते' हे गौतम ! तदेव-पूर्वोक्तरीत्यैव उत्थानादयः, यावत्अवर्णाः, अगन्धाः, अरसाः, अस्पर्शाः प्रज्ञप्ता, एतेपामपि पंचानां जीवधर्मतया अमूर्तत्वेन वर्णादिरहितत्वात् । अथ अमूर्तप्रस्तावात् अवकाशान्तरस्वरूपं मरूपयितुमाह-गौतमः पृच्छति-'सत्तमेणं भंते ! उवासंतरे करचण्णे ?' हे भदन्त ! सप्तमं खलु अवकाशान्तरं सप्तमनरकपृथिव्याः अधस्तनमाकाशखण्डम् , कतिवर्णम् , कतिगन्धम् , कतिरसम् , कतिस्पर्शम् , प्रज्ञप्तम् ? भगवाउठना-खड़े होना, कर्म-भ्रमणादिक्रिया, बल-शारीरिक सामर्थ्य, वीर्यआत्मिक बल, पुरुषकारपराक्रम-अभिमान विशेष रूप पुरुषकार तथा अपने विषय में सफलता देनेवाला पुरुषार्थ ये सब उत्थान आदिक कितने वर्णवाले, कितने गंधवाले, कितने स्पर्शवाले हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'तंचेच जाव अफासे पण्णत्ते' हे गौतम | पूर्वोक्त पद्धति के अनुसर ये उत्थान आदि विना वर्ण के, विना गंध के, विना रस के
और विना स्पर्श के कहे गये हैं। क्यों कि ये पांचों ही जीव के धर्म हैइसलिये अमूर्त होने के कारण वर्णादिगुणों से रहित हैं। ___ अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'सत्तमेणं भंते । उवासंतरे का. चण्णे' हे भदन्त ! सातवी नरक पृथिवी का नीचे का आकाशखंडरूप अवकाशान्तर, कितने वर्णवाला है, कितने गंधवाले है, कितने रसवाला है, और कितने स्पों वाला है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'एवं चेव અને પુરુષકારપરાક્રમ કેટલાં વર્ણવાળાં, કેટલા ગંધવાળાં, કેટલા રસોવાળાં અને કેટલા પશેવાળાં છે ? (ઉત્થાન એટલે ઊભા થવું તે, બળ એટલે શારીરિક સામર્થ્ય વીર્ય એટલે આત્મિકમળ, પુરુષકાર પરાક્રમ એટલે અભિમાન વિશેષરૂપ પુરુષકાર તથા પિતાના વિષયમાં સફળતા દેનાર પુરુષાર્થ)
भावार प्रभुना उत्तर-"तंचेव जाव अफासे पण्णत्ते" गौतम ! પૂર્વોક્ત પ્રકારે ઉત્થાન આદિને પણ વર્ણરહિત, ગંધરહિત, રસરહિત અને સ્પરહિત કહ્યા છે. કારણ કે ઉત્થાન આદિ પાંચે જીવનાધમ રૂપ છે, તે કારણે અમૂત હોવાને કારણે વર્ણાદિ ગુણેથી રહિત હોય છે.
गौतम सामान प्रश्न-" सत्तमेणं मंते ! उवासंतरे का वण्णे " है ભગવન! સાતમી નરકપૃથ્વીની નીચેનું આકાશખંડ રૂપ અવકાશાન્તર કેટલાં વર્ણોવાળે, કેટલા ગ વાળું, કેટલા રસવાળું અને કેટલા સ્પર્શીવાળું છે?
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |