Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिकाटीका श०९ उ०३३ सू०८ जमालिवक्तव्यनिरूपणम् ४७९ सदृशशमित्यर्थः केवलि कम्-के बलिप्रज्ञप्तम्, केवलं वा अद्वितीयम्, यथा आवश्यके मूत्रे यावत् सर्वदुःखानामन्तं कुर्वन्ति । तथा च तत्पाठ.-'पडिपुन्न नेयाउयं संसुद्धं सल्लगत्तणं मिद्धिमग्गे मुत्तिमग्गे निज्जाणमग्गे निव्याणमग्गे अवितहे अविसंधि सम्बदुक्खयहीयमग्गे, इत्थट्ठिया जीवा सिझंति बुझंति मुच्चाति परिनिव्वायंति सबदुक्खाणमंतं करेति' इति। तत्र प्रतिपूर्णम्-मूत्रनोऽक्षरमात्रादि मृननया, अर्धतोऽध्याहाराऽऽकाङ्क्षादिभिश्च रहितम् , सर्वप्रमाणोपेतम् , मोक्षप्रापककृत्स्नगुणसंयुतं वा 'नेयाउयं' नैयायिकम्-न्यायेन चरति, न्यायमनु गच्छति, न्यायमनतिकान्तं, न्याये भवं वा नैयायिकं मोक्षगमकमित्यर्थः । 'संसुद्ध' गया है, अथवा यह अद्वितीय है, जैला आवश्यक सूत्र में कहा गया है, उसके अनुसार इसमें स्थित जीव यावर-समस्त दु:ग्वोंका अन्त कर देते हैं-इस विषयमें आवश्यक सूत्र कथित पाठ इस प्रकारसे है"पडिपुन्नं नेयाउयं संसुद्ध, सल्लगत्तण, सिद्धिमग्गे, मुत्तिलग्गे, निज्जा. णमग्गे, निव्वाणलग्गे, अवितहे, अविसन्धि, सम्बदुक्खप्पहीणमग्गे इत्थट्टिया जीवा सिझंति, वुज्झ ति, उच्चति, परिनिव्वायंति, सव्व. दुक्खाणमंत करे नि ' यह निर्ग्रन्थ प्रवचन प्रतिपूर्ण है-सूत्र की अपेक्षासेअक्षर मात्रा आदिकी न्यूनतासे तथा अर्थकी अपेक्षासे-अध्याहार एवं आकाङ्क्षा आदि दोषोंसे यह रहित है-अर्थात् सर्व प्रमाणोपेत है, अथवा मोक्षकी प्राप्ति करानेवाले जितने भी गुण हैं उन सब गुणोंसे यह युक्त है-" नैयायिक" युक्तिसे जो सत्य साबित होता है, युक्तिके આવેલું છે, તે કારણે નિગ્રંથ પ્રવચનને અદ્વીતિય કહ્યું છે. આ વિષયને અનુ લક્ષીને આવશ્યક સૂત્રમાં આપવામાં આવેલું “સમસ્ત દુઃખને અન્ત કરી નાખે છે, ” આ કથન પર્યંતનું કથન ગ્રહણ કરવું આવશ્યક સૂત્રમાં નિગ્રંથ પ્રવચન વિષે આ પ્રમાણે કહ્યુ છે–
" पडि पुन्नं नेयाउय ससुद्धं, सल्लगत्तण, सिद्धिमग्गे, मुत्तिमग्गे, निजाणमग्गे, निव्याणमग्गे, अवितहे, अविसंधि, सव्वदुक्खयहीणमग्गे इत्यद्विया जीवा सिज्मति बुझति, मुच्च ति, परिनिव्वाय ति, सव्वदुक्खाणमत करे ति"
આ નિર્ચે પ્રવચન પ્રતિપૂર્ણ છે એટલે કે સૂત્રની અપેક્ષાએ-અક્ષર માત્રા આદિની ન્યૂનતા આદિ દેથી રહિત છે અને અર્થની અપેક્ષાએ અધ્યાહાર અને આકાંક્ષા આદિદેથી રહિત છે એટલે કે તે સર્વપ્રમાતિ છે અથવા મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરાવનારા જેટલા ગુણ છે એટલા ગુણોથી તે યુક્ત છે “નૈયાયિક યુક્તિથી જે સત્ય સાબિત થાય છે, યુતિને અનુરૂપ જે થાલે છે, યુક્તિનું જેના દ્વારા ઉલ્લંઘન કરાતું નથી, અથવા જે ન્યાયયુક્ત
| SR No. | 009318 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 08 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 692 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 40 MB |