Page Text
________________
३५२
भगवतीसूत्रे
नादित्वात् अविनाशित्वाच्च, अत एवात्र ज्ञानमेवाक्षरमुच्यते, ज्ञानकारणतया उपचारात् अकारादिवर्णा अपि अक्षरपदेन व्यवहियन्ते, ततश्च अक्षररूपश्रुतम् अक्षरश्रुतं निगद्यते, अक्षरमन्तरैव शरीर चेष्टादिभ्यो जायमानं ज्ञानम् अनक्षरश्रुतमुच्यते यथा - हासकासच्छिकाजृम्भादयः, नेत्रादिसंकोच विस्फारादिभि वर्व्यज्यमानो भावाभिप्रायादिश्व अनक्षरश्रुतमुच्यते, संज्ञिने चिन्तनविचारणशक्तिसम्पन्नाय जनाय उपदिष्टं श्रुतं संज्ञिश्रुतमुच्यते, तद्भिनं श्रुतम् अमंज्ञिश्रुतम् । भगवता प्रणीतम् आचारोङ्गादिद्वादशाङ्गमूत्रम् सम्यक्श्रुतम्, मिथ्यादृष्टिभिः स्वकपोलकल्पतेया स्वतन्त्रबुद्ध्या कल्पितं शास्त्रं मिथ्या है वह अक्षर जीवके उपयोग स्वरूप होता है, अर्थात् ज्ञानस्वरूप होता है अतः ज्ञानका कभी भी नाश नहीं होता है क्योंकि जीव अनादि है और अविनाशी है । इसलिये यहां पर अक्षरसे ज्ञानही लिया गया है । ज्ञानके कारण होनेसे उपचारात् अकारादि वर्ण भी अक्षरपदसे व्यवहृत हो जाते हैं । इसलिये अक्षररूप जो श्रत है उसका नाम अक्षरश्रुत है । अक्षरके विना शरीरादिचेष्टाओंसे जाय. मान जो ज्ञान है वह अनक्षरश्रुत है । जैसे हास, कास, छींक, जंभाई आदि ये अनक्षरश्रुत हैं तथा नेत्रादिक के संकोचसे और उनके विस्फार आदि से प्रकट होता हुआ जो भावाभिप्राय आदि है वह भी अनक्षरश्रुत है । चिन्तन विचारणाकी शक्ति से संपन्न संज्ञि जीवके लिये उपदिष्ट जोश्रुत है वह संज्ञिश्रुत है । इससे भिन्न जो श्रुत है वह असंज्ञिश्रुत है । सर्वज्ञ, सर्वदर्शी तीर्थंकर भगवान् द्वारा जो आचाराङ्गादि द्वादशांग आगमसूत्ररूप से उपदिष्ट हुआ है वह सम्यक् श्रुत है | मिथ्यादृष्टियों द्वारा अपनी झूठी कल्पनासे कल्पित अत જીવને ઉપયેાગ સ્વરૂપ હાય અર્થાત્- જ્ઞાનસ્વરૂપ હાય છે. તેથી જ્ઞાનના કાઇ પણ સમયે નાશ થતા નથી. કેમકે જીવ અનાદિ છે અને અવિનાશી છે તેથી અહીં અક્ષરથી જ્ઞાન જ લીધેલ છે. જ્ઞાનનું કારણ હાવાથી ઉપચારાત્ અકારાદિ વનું પણુ અક્ષરપદથી ગ્રહણુ થઈ જાય છે. તેથી અક્ષરરૂપ શ્રુત છે તેનું નામ અક્ષરશ્રુત જેવી રીતે હાસ, કાસ, ઝિંક, નિલ!– એ અનક્ષરશ્રુત છે. તથા નેત્રાદિકના સંચાગથી અને તેની વિસ્પુરણુાદિથી પ્રકટ થતા ભાવ અભિપ્રાય આદિ છે તે અનક્ષરદ્ભુત છે. ચિંતન, વિચારણાની શક્તિથી યુક્ત સન્નીજીવાને માટે ઉપદેશેલ જે શ્રુત છે તે સજ્ઞીશ્રુત છે. તેનાથી જુદું જે શ્રુત છે તે અસત્તાશ્રુત છે.સજ્ઞ, સર્દશી તિર્થંકર ભગવાનદ્વારા જે આચારાગાદિ દ્વાદશાંગ આગમસૂત્રરૂપથી ઉપદેશેલ છે તે સભ્યશ્રુત છે. મિથ્યાદ્રષ્ટિ
1
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |