Page Text
________________
भगवतीसगे , न जानातीत्यर्थः, तथा सति दशसंख्यानियमवैयर्थ्यांपत्तेः, घटपटादीनामपि बहूनामर्थानां केवलिभिन्नेन पुरुषेण सर्वपल्यतया ज्ञातुमशक्यत्वात्, तथा च प्रकृते 'सर्वभावेन' इत्यस्य चाक्षुषप्रत्यक्षरूप साक्षात्कारेण इत्येवार्थः । अथ स्पष्टरूपसे द्रव्य, क्षेत्र, काल और भावकी मर्यादा लेकर जानता है। इसलिए छद्मस्थपदसे यहां अवधिज्ञान आदि विशिष्टज्ञानरहित जीव ही ग्रहण किया गया है, न कि अवधिज्ञानी आदि आत्मा। इसी कारणसे यहां 'सव्वभावेणं' पदका अर्थ चाक्षुषप्रत्यक्षपरक घटित हो सकता है। तथाच धर्मास्तिकायादिक दशपदार्थीको छद्मस्थ जीव चाक्षुषप्रत्यक्षसे नहीं जानता है । यदि यहाँ पर ऐसी आशंका की जावे कि 'सर्वभावेन' शब्दका अर्थ हम यहाँ चाक्षुषप्रत्यक्षपरक न लेकर ऐसा लेवें कि छद्मस्थ आत्मा परमाण्वादिक पदार्थोंको जानता हुआ भी उन्हें सर्वभावसे नहीं जानता है अर्थात् उनकी अनन्त पर्यायोंको नहीं जानता है अतः इस प्रकारकी मान्यतासे छद्मस्थपदसे यहां अवधिज्ञानी आत्मा भी गृहीत हो जावेगा सो ऐसा कथन ठीक नहीं है क्यों कि इस प्रकार के कथन करनेसे १० दश संख्याके नियममें व्यर्थापत्ति आनेको प्रसंग प्राप्त होता है । कारण कि घटादिक पदार्थ ऐसे भी हैं जो केवली भगवान के सिवाय अन्य पुरुष द्वारा सर्वपर्यायविशिष्टरूपसे जाने नहीं जा सकते हैं, अवधिज्ञानी घटादिक पदार्थो को स्पष्टरूपसे जानता तो अवश्य है पर उन्हें वह उनकी અને ભાવની મર્યાદાને લઈને જાણે છે. એટલા માટે છઠ્ઠમથ પરથી અહી અવધિજ્ઞાન આદિ વિશેષ પ્રકારના જ્ઞાનરહિત જીવનુ જ ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. નહી કે અવધિशानी मामा. मे २) मी 'सव्वभावेणं' में पहना अर्थ साक्षुष - प्रत्यक्ष પરક ઘટી શકે છે. તેમજ ધર્માસ્તિકાય આદિ દશ પદાર્થોને છદ્મસ્થજીવ ચાક્ષુષ–પ્રત્યક્ષથી ategतो नथी. २४-ने मडी मेवा १५ ४२वामा मावे हे 'सर्वभावेन' से शहने। અર્થ અમે ચશુપ-પ્રત્યક્ષ પરક ન લઈને એ લઈએ કે છમસ્યઆત્મા પરભવાદિ પદાર્થોને જાણવા છતાં પણ તેને સંપૂર્ણ રીતે સર્વભાવથી જાણતા નથી. અર્થાત– તેની અનંત પર્યાને જાણતો નથી. એટલે આવા પ્રકારની માન્યતાથી છદ્મસ્ય પદથી અહીં અવધિજ્ઞાની આત્મા પણ ગ્રહણ થઈ શકશે. તે તેમ કહેવુ તે બરોબર નથી કેમકે આવા પ્રકારનું કથન કરવાથી દશ સંખ્યાના નિયમથી વ્યર્થપત્તિ આવવાને પ્રસંગે ઉપસ્થિત થશે કારણ કે ઘટાદિક પદાર્થ એવા પણ છે કે જે કેવળી ભગવાન વિને અન્ય પુરુષદ્વારા સર્વપર્યાય વિશિષ્ટ રૂપથી જાણું શકાતો નથી. અવધિજ્ઞાની ઘટાદિ પદાર્થોને સ્પષ્ટ રૂપથી
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |