________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ६ उ.१० सू.५ केवलिनोऽनिद्रियत्वनिरूपणम् २३७ भन्ते भगवान् उपसंहरति- 'से वेणद्वेणं' हे गौतम ! तत् तेनार्थेन केवली इन्द्रियद्वारा न जानाति न पश्यति, अपितु केवलज्ञानकेवलदर्शनसामध्येनैव सर्व जानाति पश्यतीति भावः ।
अथ दशमोद्देश कार्थसंग्रहगाथामाह - 'गाहा' गाथा
'जीवाण य सुहं दुक्खं जीवे जीवइ तहेव भविया य । एतदुक्खं वेयणभअत्तमायाय केवली ॥ १ ॥
जीवानांच सर्वलोकस्थितानां सुखं दुःखं वा बहिर्निष्कास्य नहि कोऽपि पुरूषः दर्शयितुं समर्थः १। जीवचतन्यं चैतन्यं वा जीव एव द्वयोरभेदात् २ | को युगपत् जानते और देखते है । इसका कारण यह है कि इस प्रकार से जानने देखने में उनके ज्ञान और दर्शनको रोकने वाला ज्ञानावरणकर्म और दर्शनावरणकर्म उनका सर्वेधा नष्ट हो जाता है अन्तमें भगवान् इस विषयका उपसंहार करते हुए कहते हैं 'से तेणट्टेणं' कि हे गौतम ! इसी कारण मैंने ऐसा कहा है कि केवली भगवान् इन्द्रियोंद्वारा पदार्थोंको नहीं जानता देखता है, अपि तु केवल ज्ञान और केवल दर्शनकी सामर्थ्य से ही वे समस्त जीवादिक पदार्थो को जानता और देखता हैं । अब सूत्रकार 'जीवाणय' इस गाथा - द्वारा यह प्रकट करते हैं कि इस दावें उद्देशक में किस२ विषय की चर्चा हुई है समस्त लोकवर्ती जावों के सुखदुःखको कोई भी उनसे बाहर निकाल करके दिखलाने के लिये समर्थ नहीं है, यह विषय इस उद्देशक में वर्णित हुआ है । जीव चैतन्यरूप है या
શકે છે તેનુ કારણ એ છે કે જાણવા અને દેખવામા ઉપયેગી એવાં તેમના જ્ઞાન અને દનને રોકનાર જ્ઞાનાવરણુક અને દર્શનાવરણુકના તે તેમને સથા ક્ષય थ४) गयो होय छे हवे सूत्रार या विषयी उपस डार ४२ता हे छे- 'से तेणद्वेणं" હે ગૌતમ! તે કારણે મેં એવું કહ્યુ છે કે કેવલી ભગવાન ઈન્દ્રિયા દ્વારા પદાર્થોને જાણુતા–દેખતા નથી પરન્તુ કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શીનના પ્રભાવથી જ તે સમસ્ત જીવાદિક પદાર્થને જાણે છે અને દેખે છે
હવે સૂત્રકાર આ ઉદ્દેશકને અન્ને આપેલી નીબાળવ ગાથા દ્વારા દશમાં ઉદ્દેશકમાં કયા કયા વિષયાનુ પ્રતિપાદન કરાયું છે તે પ્રકટ કરે છે
(૧) સમસ્ત લેાકમા રહેલા વાનાં સુખ અને દુઃખને તેમનામાથી બહાર કાઢીને ખતાવવાને કોઇ પણ વ્યક્તિ સમ નથી. (૨) જીવ ચૈતન્યરૂપ છે. કે ચૈતન્ય
