________________
પ્રતિમા વિધાન
૨૦૯
અપરાજિત સૂત્રમાં ૨૧ તાલના પ્રચંડ સ્વચ્છંદ ભૈરવનું' સ્વરૂપ પચાસ હાથવાળુ
આપેલુ છે.
શિવનું વાહન નદી છે.
શિવપ્રાસાદના ચારે તરફના દ્વારના પ્રતિહાર કહ્યા છે તે નીચે પ્રમાણે છે. પૂર્વ-નદી મહાકાય, દક્ષિણ હેર અભ્ગી, પશ્ચિમ-દ્રુમુ ખ પાંડુર, ઉત્તર-શીત-અસીત,
ચારગજના પ્રાસાદમાં ખાણુ લિંગ પધરાવી શકાય છે. ચારગજથી માટા પ્રાસાદમાં પ્રાસાદના પ્રમાણથી રાજલિ ગનુ નિર્માણુ કરવુ. રત્નલિંગે નાના હાય તો પણ દોષો કહ્યા નથી. ગણેશ—
ઓમકારનું પ્રતિક છે, ધર્મો અને ઉપાસના ક્રિયાકાંડમાં ગણેશનું પ્રથમ પૂજન થાય છે, મુખ હાથીનુ સૂંઢવાળુ, માટુ' પેટ, એ નેત્ર, કાઈમાં ત્રણનેત્ર કહ્યા છે. સામાન્ય રીતે ચાર ભૂજાઓ કહી છે. પરંતુ સ્વરૂપ ભેદે વિશેષ ભૂજાઓ કહીં છે. વાહન ઉંદરનુ` કહ્યું છે. તે વિઘ્ર હર્તા દેવ કહ્યા છે. મુગલપુરાણમાં ગણપતિના ખત્રીશ સ્વરૂપ કહ્યા છે.
૧. માલ ગણપતિ ર. તરૂણૢ ગણપતિ. ૩. ભકત ગણપતિ. ૪. વીર ગણુપતિ. ૫. શકિત ગણપતિ ૬. દ્વિજ ગણપતિ ૭. સિદ્ધ ગણપતિ ૮. ઉચ્છિષ્ટ ગણપતિ
૧૭ એકાક્ષર ગણપતિ ૧૮ વરદ ગણપતિ ૧૯ ઋક્ષર ગણપતિ ૨૦ ક્ષીપ્ર ગણપતિ ૨૧ હરિદ્રા ગણપતિ ૨૨ એકદંત ગણપતિ
I
૨૩ સૃષ્ટિ ગણપતિ ૨૪ ઉદ્દંડ ગણુપતિ ૨૫ ઋણમાચક ગણપતિ ૨૬ હૃદ્ધિ ગણપતિ ૨૭ દ્વિમુખ ગણપતિ ૨૮ ત્રિમુખ ગણુપતિ ૨૯ સિંહુમુખ ગણપતિ ૩૦ ચેગ ગણપતિ ૩૧ દુર્વા ગણપતિ
૩૨ સંકષ્ટહર ગણપતિ.
સામાન્ય રીતે ગણપતિના ચાર હાથમાં આયુધ તરીકે ૧. દંત ૨. પશુ ૩. પદ્મ
અને ૪. માદક હાય છે.
વા. ૨૭
૯. વિષ્ર ગણપતિ ૧૦. ક્ષીપ્ર ગણપતિ. ૧૧. હેરમ ગણુપતિ ૧૨. લક્ષ્મી ગણપતિ ૧૩. મહા ગણપતિ ૧૪. વિજય ગણપતિ ૧૫. નૃત્ત ગણપતિ ૧૬. ધ્વ ગણપતિ
