________________
પ્રતિમા વિધાન
લિંગશિરેવતન-લિંગના મસ્તક ભાગની આકૃતિના અન્ય પ્રકારે-છત્રાભ, શ્રીવત્સ, વપુષાબ, શત્રુમર્દન કર્યુંરાંડક, વિશાલાક્ષ બાલભેદ, પંડરિક બુદબુદાકુતિ. લિંગના પાંચ સૂત્ર
૧. લિંગના ફરતી પરિઘનું પહેલું સૂત્ર ૨. જળાધારીથી ઉપડતું ગોળાઈમાં બીજું સૂત્ર ૩. જળાધારીની પોળાઈનું ત્રીજું સૂત્ર ૪. ભૂમિથી લિંગના ઉદયનું ચોથું સૂત્ર ૫. લિંગથી પ્રનાલ સુધીની લંબાઈનું પાંચમુંસૂત્ર. રાજલિંગ, ઘટિતલિંગના ઉદયના ત્રણ ભાગ ૧. નીચે ચરસ બ્રભાગ તે ભૂમિમાં સ્થપાય. ૨. મધ્યને અષ્ટાંશ વિષ્ણુભાગ તે પીઠીકામાં જળાધારીમાં સ્થપાય. ૩. ઉપરને શિવભાગ તે જળાધારી ઉપર રહે. ૧. બ્રહ્મશિલારાજલિંગ પધરાવતા ન ભૂમિમાં મૂકવામાં આવતી ચપટ થરની શિલા (ઈ). ૨. કુર્મશિલા પ્રાસાદના પ્રારંભકાળે શિલારોપણ વિધિમાં મધ્યમાં પધરાવાતી શિવ ૩. વિષ્કલ-પહોળાઈ પીઠિકા, જળાધારીના દશપ્રકાર અને નામ સ્વરૂપ :૧. ડિલા-ચરસ, એક મેખલા યુક્ત. ૬. પૂર્ણચન્દ્રા-બે મેખલાવાળું ગળ. ૨. વાપી–એ મેખલા યુકત ચેરસ. ૭. વજ-અષ્ટાંશ. ૩. યક્ષ-ત્રણ મેખલા યુક્ત રસ. ૮. પદ્મા-(સોળાંશ) શાંશની એક ૪. વેરી–એક મેખલા યુકત લંબચોરસ. મેખલા ચુત. પ. મંડલ-એક મેખલાવાળું ગળ. ૯. અર્ધચંદ્રા-એકમેખલાયુકત અર્ધગળ.
૧૦, ત્રિકેણુ-એક મેખલાયુક્ત વિકેણાકાર ૧. અવ્યક્ત-સ્વયંભૂ બાણલિંગ, તેને અવ્યક્ત કહે છે. ૨. વ્યક્તાવ્યક્ત લિંગ અને રાજલિંગને મુખલિંગ કહે છે. શિવ (મહેશ)ના વ્યકત વરૂપશિવના પ્રમુખ વ્યક્ત બાર સ્વરૂપે કહ્યા છે.
(૧) સોજાત (૨) વામદેવ (૩) અર (૪) તપુરૂષ (૫) ઈશ (6) મૃત્યુ ક્ય (૭) કિરણક્ષ (૮) શ્રીકંઠ (૯) અહિબુન્ય (૧૦) વિરૂપાક્ષ (૧૧) બહુરૂપ (સદાશિત) (૧૨) ચંબક.
અપરાજિતસૂત્રમાં અગિયાર દ્ધ કહ્યા છે.
