________________
વધષવિચાર
૧૯૭ ૮ વાલાષ્ય – ૧ લિક્ષા (માથાની લીખ) ૮ શિક્ષા – ૧ સુકા (માથાની જ) ૮ યુકો - ૧ યવ (જ) ૮ યવ - ૧ આંગુલ (જયેષ્ઠ)
૨૪ આંગુલ - ૧ ગજજ્હસ્તકળા આ પ્રમાણ જયેષ્ઠ ગજનું કહ્યું હવે તે જ એટલે હસ્ત કળા જાણવું તેના આંગુલ પ્રમાણથી અન્ય પ્રકારના નામ પ્રમાણે સંકેત રૂપે નીચે પ્રમાણે છે, ૧ આંગુલ - ૧ માત્રા
૧૪ ગુલ – ૧ અનાહપદ ૨ ) - ૧ કળા
૨૧ - ૧ રનિ , - ૧ પર્વ
૨૪ - ૧ અરનિ, ગજ, હસ્ત - ૧ મુઠિ
૪૨ ) – ૧ કિષ્ક ૫ - - ૧ કરતલ
૮૪ , - ૧ પુરુષ (વાંભ) - ૧ કરપાર
૯૬ , (ચારગજ) ૧ ધનુષ્ય (નાડીયુગ) - ૧ દૃષ્ટિ
૧૦૬ ૪ – ૧ દંડ -- ૧ તૂણિ
૧૦૦૦ ધનુષ્ય -- ૧ કેશ ૧ પ્રદેશ
૨ કેશ – ગયુતિ (ગા) - ૬ શયતા
૨ ગબુતિ -- ૧ પેજન ,, - ૧ ગોકર્ણ
સમરાંગણ સૂત્ર ધારમાં ,, - ૧ વિતિ (વંત)
૪ ગદ્યુતિ – ૧ પેજના
કહેલ છે.
૧૦૦ એજન –- ૧ પૃથ્વી હસ્ત માનના ત્રણ ભેદ યવ પ્રમાણુથી કહ્યા છે. જયેષ્ઠ હસ્ત
મધ્યમ અને કનિષ્ઠ, આઠ આડા જ પ્રમાણને આંગળ તેવા વીશ આંગળનો ગજ હસ્તને જ્યેષ્ઠ માનને હસ્ત, સાત આ જ પ્રમાણને આગળ તેવા ચેવિસ આંગળને ગજ તે મધ્ય માનને હસ્ત જાણુ અને છ આવા જ પ્રમાણને આંગળ તેવા ચોવીસ આંગળને ગજ તે કનિષ્ઠ માનને હસ્ત જાણ
સમરાંગણ સૂત્રધાર (અ ૯) માં જયેષ્ઠમાનના ગજને પ્રાશય કહ્યો છે. મધ્ય માનના ગજને સાધારણ કહ્યો છે અને કનિષ્ઠ માનના ગજને શય - માત્રા શય કહ્યો છે.
આ ત્રણે પ્રકારના ગજને પ્રયોગ જુદા જુદા કામ કરવાનું કહ્યું છે. જેષ્ઠ માનનો પ્રચય હસ્ત - ગજવડે નગર ગ્રામ ખેટ, કેશ અને જનાદિ ન માપ કરવા
હિ ? ૮ • ૧ ૮ + ૮ ૯ ૦ ૦
