________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
કોઇ વ્યક્તિ લિફ્ટમાં મળી તો પૂછ્યું, કેમ છો? મજામાં? એટલી વાત કરી. પણ હજુ લિફ્ટમાં ચાર સેકંડ સાથે છે, તેથી કોઇ નવો મુદ્દો ખોલ્યો, કારણ કે જો ચાર સેકંડ મુંગા-મુંગા રહીશું, તો કેવું લાગશે? પણ ભાઇ! એ ચાર સેકંડ નિજાત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપનો વિચાર કર્યો હોત તો? અજ્ઞાનીને મનુષ્યભવની મહત્તાનો અહેસાસ નથી, તેથી તેને શુદ્ધાત્માની રૂચિ પણ થતી નથી.
૧૨
ક્યારેક અજ્ઞાનીને એમ પણ વિચાર આવે છે કે કેટલાય દિવસ વીતી ગયા છે, આ સગાને ફોન કર્યો નથી, જો એક ફોન પણ નહીં કરૂં તો તેમને કેવું લાગશે? લાવ, વ્યવહાર ખાતર સંબંધ ટકાવવા માટે એક ફોન કરી દઉં. અજ્ઞાનીના મસ્તિષ્કમાં હજુ તો સંસારના સંબંધો ટકાવવાની વૃત્તિ જ પડેલી છે. તેથી તેને એકલાપણું રૂચતું નથી, વૈરાગ્ય રૂચતો નથી.
સાધારણ ગૃહસ્થની વાત બહુ દૂર, પણ દ્રવ્યલિંગી મિથ્યાદ્રષ્ટી સાધુને પણ બાહ્યમાં ગૃહસ્થદશાનો ત્યાગ કર્યા બાદ ગૃહસ્થદશા સંબંધી વિકલ્પો ઉઠે છે, તેથી બાહ્યત્યાગ હોવા છતાં ચિત્તની મલિનતા અને ઉપયોગની ચંચળતાના કારણે, તેઓ આત્મજ્ઞાન પામતા નથી. ગૃહસ્થાવસ્થામાં જે પોતાના માતા-પિતા અને ભાઇ-બહેન હતા, તેને દેખતા તરત જ એવા વિકલ્પો આવવા લાગે છે કે આ મારા સંસારના માતા-પિતા, ભાઇ-બહેન છે. એવા વચનો પણ અનેકાનેક દ્રવ્યલિંગી મિથ્યાદ્રષ્ટી સાધુના મુખેથી આંતરિક એકત્વપૂર્વક અવાર-નવાર સાંભળવામાં આવે છે.
દીક્ષા લીધા બાદ ભૂતકાળના માતા-પિતાની સેવા કરવાનો ભાવ પણ ઉત્પન્ન થાય તો સાધુ દશા મલિન થઇ અને સેવા તો કરી ન શક્યા. ત્યાં એવા અનેક પ્રકારના વિકલ્પો ઉત્પન્ન થાય છે કે જો હું તેમની સાથે હોત તો દવા-આહાર લાવી આપત. આવા ભાવ માત્રથી પણ સાધુપણું દૂષિત થાય છે.
