________________
મેક્ષમાળા-વિવેચન સુધી કેવળજ્ઞાન ન થયું. ભરતે આવી પૂજા કરી ત્યારે વિચાર્યું કે આના મનમાં તે કંઈ નથી. હું શા માટે વિકલ્પ કરું છું? એમ વિકલ્પથી રહિત થયા ત્યારે કેવળજ્ઞાન થયું
માન એ દુરિત એટલે અનિષ્ટ વસ્તુ છે. ચાર કષાયમાં માન મેટું વિઘ્ર છે.
માનાદિક શત્રુ મહા, નિજ છંદે ન મરાય; | જાતાં સરુ શરણમાં, અલ્પ પ્રયાસે જાય.”
–શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર
શિક્ષાપાઠ ૧૮. ચાર ગતિ
કેઈ ગતિમાં શાતાની વિશેષતા, કેઈમાં અશાતાની વિશેષતા, એમ ચારે ગતિમાં શાતા-અશાતા જીવ વેદ્યા કરે છે. જેમ વનમાંથી નીકળવાને રસ્તે ન જણાય તેમ સંસારમાંથી છૂટવાને રસ્તે ન જણવાથી જીવ ચાર ગતિમાં ભમ્યા કરે છે. એ ચાર ગતિ ખચીત = અવશ્ય જાણવી જોઈએ.
(૧) નરકગતિ :- નરકગતિ પહેલી લેવાનું કારણ વૈરાગ્ય થવા માટે છે. મહા આરંભ = લડાઈ વગેરે હિંસાના કાર્યો તે મહા આરંભ છે. મદિરાપાન = મદિરાપાનથી બેભાન થાય અને બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ થવાથી વ્યસન સેવે ને બીજા પાપ કરે. માંસભક્ષણ = માસમાં પણ ઘણા જીવે છે. કેઈ જીવને મારે ત્યારે માંસ મળે. માંસભક્ષણ તીવ્ર હિંસાને પરિણામ વિના ન થાય. એવા
