________________
११०
नन्दीसूत्रे थस्य ख्यापनार्थम् । 'सर्वदिक्कम्' इत्यनेन सर्वतः सूचीपरिभ्रमण प्रमितमेव सूचितम् । ___अथवा-सर्वबह्वग्निजीवा निरन्तरं यावत् सर्वदिक्कं क्षेत्रं भृतवन्तः, एतावति क्षेत्रे यान्यवस्थितानि द्रव्याणि, तत्परिच्छेदसामर्थ्ययुक्तः परमावधिः, क्षेत्रमङ्गीकृत्य निर्दिष्टः, इति । अथ सांप्रदायिकोऽर्थ उच्यते__ अग्निजीवोत्पत्तेर्महादृष्टयादिना व्याघाताभावे समस्तभरतैरवतविदेहलक्षणासु पञ्चदशसु कर्मभूमिषु सर्ववहयो बादराग्निजीवा भवन्ति । अवसर्पिण्यां द्वितीयतीर्थकरकाले ये भवन्ति स्म, त एव गृह्यन्ते । तत्र हि बादराग्निजीवानां संधुक्षणपिणी काल का सूचक है। तथा-"सर्वदिकम् " यह विशेषण सूचिपरिभ्रमणपरिमित क्षेत्र का ही सूचक है। ___ अथवा-सर्वबहुअग्निजीव निरन्तर सब दिशाओंमें रहे हुए जितने क्षेत्र को व्याप्त करते हैं इतने क्षेत्रमें जितने द्रव्य अवस्थित होते उतने द्रव्यों को जानने की शक्ति वाला यह परमावधिज्ञान, क्षेत्रकी अपेक्षा से कहा गया है।
अब साम्प्रदायिक अर्थ क्या है सो बतलाया जाता है
अग्नि जीवों की उत्पत्ति का महावृष्टि आदि के द्वारा भी व्याघात नहीं होता है इसलिये पांच भरत, पांच ऐरवत, एवं पांच महाविदेह, ये जो पन्द्रह कर्मभूमियां है इनमें सर्वबहुबादरअग्निजीव होते हैं।
अवसर्पिणी कालमें द्वितीय तीर्थंकर के समयमें जो अग्नि जीव होते हैं वे ही यहां ग्रहण किये गये हैं, कारण कि उस समय बादर अग्नि 'सर्वदिक्कम् ' मा विशेष सूथीपरिश्रम परिभित क्षेत्र ४ सूय छे.
અથવા–સર્વબહુઅગ્નિજીવ નિરંતર બધી દિશાઓમાં રહેલ જેટલા ક્ષેત્રને વ્યાપ્ત કરે છે એટલા ક્ષેત્રમાં જેટલા દ્રવ્ય રહેલાં હોય છે એટલા દ્રવ્યોને જાણવાની શક્તિવાળું આ પરમાવધિજ્ઞાન ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ કહેલ છે.
હવે સાંપ્રદાયિક અર્થ શો છે તે બતાવે છે –
અગ્નિજીની ઉત્પત્તિને મહાવૃષ્ટિ આદિ વડે પણ વ્યાઘાત થતું નથી. તેથી પાંચ ભરત, પાંચ ઐરવત, અને પાંચ મહાવિદેહ, તે પંદર જે કર્મભૂમિઓ છે તેમાં સર્વબહુબાદરઅગ્નિજીવ હોય છે. અવસર્પિણી કાળમાં બીજા તીર્થકરના સમયમાં જે અગ્નિજીવ હોય છે તેમને જ અહીં ગ્રહણ કરેલ છે, કારણ કે તે સમયે બાદર અગ્નિની સંધૂક્ષણ અને જવાલન આદિ
શ્રી નન્દી સૂત્ર
