________________
भगवतीसूत्रे धिकाः, द्वीन्द्रियापेक्षया-अनिन्द्रियाः, अनन्तगुणाः, अनिन्द्रियापेक्षया अपि-एके. न्द्रिया अनन्तगुणाः, एकेन्द्रियापेक्षया सेन्द्रिया विशेषाधिका भवन्तीति गाथार्थः ।
'सकाइय अप्पाबहुगं तहेव-भोहियं भाणिय सकायिकालाबहुत्वं-तथैवी. पिकं भणितव्यम् सकायिक-पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतित्रसकायिकानां यथाल्पबहुत्वं समान्यतः प्रज्ञापनाया स्तृतीयपदे उक्तम् तथैव इहापि भणितव्यम् इत्यर्थः । ___प्रज्ञापनायामेवमधीतम् 'तस१ तेउ२ पुढवि३ जल४ वाउकाय५ अकाय६ वणस्सइ७ सकाया८ । थोव१ असंखगुणा२ हियतिथि उ ३-४-५ दो गंतगुण ६-७ अहिया८ ॥१॥ सा स्तैजसाः पृथ्वी-जलं-वायुकाया-अकाया: वनस्पतयः सकायाः। जीव हैं। द्वीन्द्रिय जीवों की अपेक्षा अनिन्द्रिय जीव अनन्तगुणें हैं। अनिन्द्रियों की अपेक्षा भी एकेन्द्रिय जीव अनन्तगुणे हैं। एकेन्द्रिय जीवों की अपेक्षा सेन्द्रिय जीव विशेषाधिक हैं । इस प्रकार से यह गाथा का अर्थ है। ___'सकाइय अप्पाबहुगं तहेव ओहियं भाणियन्वं' सकायिकों का भी अल्प बहुत्व औधिक यहां कहना चाहिये । सकायिकपद से पृथिवीकायिक, अप्कायिक, तेजस्कायिक, वायुकायिक, वनस्पतिकायिक और त्रसकायिक इनका ग्रहण हुआ है। प्रज्ञापना के तृतीयपद में इसका अल्पबहुत्व जैसा कहा गया है-वह वैसा यहां पर भी कहना चाहिये। वह वहां इस प्रकार से कहा गया है-'तस तेउ पुंढवि' इत्यादि । इस गाधा का अर्थ इस प्रकार से है-सब से कम अस कायिक जीव हैं। બે ઈદ્રિયવાળા જીવે છે. બે ઇંદ્રિયવાળા જીવો કરતાં ઈન્દ્રિય વિનાના સિદ્ધ જી અનંતગણું છે, અનીન્દ્રિય-ઇંદ્રિયવિનાના જીવે કરતાં એક ઇંદ્રિયવાળા છે અનંતગણ છે. એક ઈન્દ્રિયવાળા છ કરતાં ત્રણ ઇદ્રિયવાળા જ વિશેષાધિક છે. આ પ્રમાણે આ ગાથાને અર્થ છે.
_ 'सकाइय अप्पाबहुगं तहेव ओहिय भाणियव्वं' सयिनु भ०५ બહુપણું ઓધિક–સામાન્યથી અહીંયાં કહેવું જોઈએ. સકાયિકપદથી પૃથ્વીકાયિક, અષ્કાયિક, તેજસ્કાયિક, વાયુકાયિક, વનસ્પતિકાયિક, અને ત્રસકાયિકે ગ્રહણ કરાયા છે. પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના ત્રીજા પદમાં તેઓનું અ૫ બહપણું જે રીતે કહેલ છે. તે રીતે અહીંયાં પણ કહેવું જોઈએ, તે ત્યાં આ प्रभार युं छे. 'तस तेउ पुढवी' त्याहा थाना अयाप्रमाणे छસૌથી ઓછા ત્રસકાયિક જીવે છે. તેઓ કરતાં તેજરકાયિક જીવ અસંખ્યાત
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
