________________
સમયસાર દર્શન ન
- પર્યાય હોવાથી હેય છે. પોતાનો શુદ્ધ આત્મા એક જ ઉપાદેય છે. જ્ઞાયકભાવ
ઉપાદેય છે. (૬) પર્યાયમાં રાગ હોવા છતાં ભગવાન આત્મા તો પૂર્ણાનંદનો નાથ છે. (૭) સંસારી જીવ શુદ્ધ જીવનું (પર અહેતાદિનું) લક્ષ કરે છે માટે સમ્યજ્ઞાન છે એમ
નથી. શુદ્ધ પોતે ત્રિકાળ ધ્રુવ છે તેને પર્યાયમાં સ્વીકારે ત્યારે સાચું જ્ઞાન અને સાચું
સુખ થાય, ત્યારે તેને સમ્યક્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને શાંતિ થાય. (૮) દ્રવ્ય દ્રવ્યથી કે ગુણથી પ્રકાશતું નથી કારણ કે બંને ધ્રુવ છે તે સ્વાનુભૂતિની પર્યાય
દ્વારા પ્રકાશે છે. (૯) ચેતન્યસ્વરૂપ ભગવાન આત્મા પોતાની અનુભવરૂપ ક્રિયાથી સ્વને અનુસરીને થતી
પરિણતિથી-શુદ્ધ ચૈતન્યની નિર્મળ અનુભૂતિથી જણાય એવો છે. પર્યાયને દ્રવ્ય જે
ધ્યેય છે તે પર્યાયમાં જણાય છે. (૧૦) રામ્યદર્શનની પર્યાયના પકારકના પરિણમનમાં પરની તો અપેક્ષા નથી. પણ
દ્રવ્ય-ગુણની પણ અપેક્ષા નથી. એક સમયની વિકારી પર્યાય પણ પોતાના વર્કરકથી પરિણમીને વિકારપણે થાય છે. તેને દ્રવ્ય કે ગુણના કારણની અપેક્ષા નથી; કારણ કે દ્રવ્ય-ગુણમાં વિકાર છે જ નહિ. તે એક સમયની સ્વતંત્ર પર્યાય પોતાના કર્તાકર્મ આદિથી થાય છે. તે પર્યાયનો કર્તા પર્યાય પોતે, કરણ પોતે વગેરે છયે કારકો પોતે છે. ખરેખર ધ્રુવ તો અક્રિય છે.
