________________
ઉપદેશવાણી તમારા સ્વપ્નાવસ્થાના અનુભવોના સમર્થન માટે તમે જ્યારે સ્વપ્નમાં હતા ત્યારે સ્વપ્નાવસ્થામાં મળતા લોકોને પૂછવું જોઈએ. ત્યારે સ્વપ્નમાં તમે જે મિત્રો કે સગાંસંબંધીઓ જોયાં, તે તમને સમર્થન આપી શકે. મુખ્ય મુદ્દો આ છે કે, જાગ્યા પછી તમે સ્વપ્નના કોઈ પણ અનુભવનું ખરાપણું નક્કી કરવા તૈયાર છો ખરા ? એ જ રીતે જે જ્ઞાનમાં જાગી ગયો છે તે આ (વ્યાવહારિક) જાગ્રત અવસ્થાના અનુભવોનું ખરાપણું નક્કી ન કરી શકે. એની દષ્ટિએ તો આ જાગ્રત અવસ્થા પણ એક સ્વપ્ન જ છે.
૪૪. મૌન ચાર પ્રકારનું છે. વાણીનું મૌન, આંખનું મૌન, કાનનું મૌન, અને મનનું મૌન. આમાં છેલ્લું મૌન વિશુદ્ધ છે અને ખૂબ મહત્ત્વનું છે. ભગવાન દક્ષિણેશ્વરમાં દેખાતા દૃષ્ટાંત પ્રમાણે મૌન વિવેચન એ જ સવોત્તમ વિવેચન છે. કેવળ મૌન જ અમર વાણી છે, મૌન જ એક શબ્દ અને મૌન જ હૃદય સાથે વાત કરતી હૃદયવાણી !
૪૫. મૌન એ વીજળીના પ્રવાહના એકધારા ધોધ જેવું છે. અને વાણી એ પ્રવાહના પ્રકાશ વગેરે માટે અવરોધક વસ્તુ છે. જ્ઞાની ગમે તેટલું બોલે તોયે એ મૌની છે, એ ગમે તેટલું કામ કરે તોયે શાંત જ છે. એનો અવાજ અભૌતિક (દિવ્ય) અવાજ છે. એનું ચાલવું ધરતી પરનું નથી હોતું, એ તો આકાશને માપનારું હોય છે.
૪૬. ગુરુની કૃપા તો સર્વદા છે જ. તમને લાગે છે કે, એ ક્યાંક કંઈક ઊંચે આકાશમાંથી ઊતરે છે ! એ તો ખરેખર તમારી ભીતર - તમારા હૃદયમાં જ છે અને જે ક્ષણે તમારું મન એના મૂળ સ્રોતમાં શાંત થઈ, ભળી, ઓગળી જશે કે તરત જ તમારા
