________________
શ્રી રમણ મહર્ષિ વિચાર” છે. જ્યારે એ સ્વયંસ્કૂર્તિ અને સહજ હોય, ત્યારે એ સાક્ષાત્કાર કહેવાય છે.
૩૯. “શું મને અનુભૂતિ થશે ?'' એવી શંકા કે, ““મેં અનુભૂતિ કરી નથી' એવી લાગણી સાક્ષાત્કાર માટે અવરોધક છે. સાક્ષાત્કાર કંઈ નવી મેળવવા યોગ્ય વસ્તુ નથી. આત્મા સદૈવ અનુભૂત જ છે. ““મેં અનુભૂતિ કરી નથી'' - એવા વિચારથી મુક્ત થઈ જવું જ પરમાવશ્યક છે.
૪૦. દશ્યને સ્વતંત્ર તત્ત્વ - આત્માથીય સ્વતંત્ર માનવો એ ખોટું છે. દશ્ય દ્રષ્ટા કરતાં જુદું નથી. કેવળ એક આત્મા જ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. દશ્ય અને દ્રષ્ટા એ નથી. દશ્યને દ્રષ્ટા માનવું જ સાચું છે.
૪૧. બીજી રીતે મિથ્યા જેવી કોઈ વસ્તુ જ નથી. આત્મા જ કેવળ અસ્તિત્વવાળો છે. દુનિયા અને બીજું બધું જે એકમાત્ર ઉપર આધાર રાખીને અસ્તિત્વ ધરાવે છે, એવા અહંકારનું પગેરું મેળવવા તમે જ્યારે પ્રયત્ન કરો છો ત્યારે તમને લાગશે કે, અહંકારનું અસ્તિત્વ જ નથી. અને એ જ રીતે આખી સૃષ્ટિ પણ એવી જ છે.
૪૨. ત્યાગ અને સાક્ષાત્કાર એ એક જ છે - એક જ સ્થિતિની તે બે બાજુઓ છે. અનાત્મને છોડી દેવું એ “ત્યાગ” છે. જ્ઞાનસમવેતપણું જ જ્ઞાન કે આત્મસાક્ષાત્કાર છે. કેવળ સત્યની એક નિષેધાત્મક બાજુ છે અને બીજી વિધેયાત્મક બાજુ
છે.
૪૩. તમારા જાગ્રત અવસ્થાના અનુભવોના સમર્થન માટે તમારે તમને જાગ્રત અવસ્થામાં મળતા લોકોને પૂછવું જોઈએ. એ રીતે
