________________
૩૪
શ્રી રમણ મહર્ષિ
એવા આગ્રહવાળાં વિધાનોની પેલી પાર વિશુદ્ધ પારમાર્થિક ચૈતન્યને જાણીને સંસારથી પાછા વળીને ઉપલબ્ધ કરેલ અહંકારશૂન્ય સ્થિતિને સૌ માનવો એકસરખી રીતે ચાહે છે. ૧૨. પોતાને પિછાણ્યા વગર જગતને જાણવા ઇચ્છતા અને જગતને પારમાર્થિક સાબિત કરતા તમારા તરફ જગત હંમેશાં હસી રહ્યું છે ! જે પોતાની પારમાર્થિકતાને - જ્ઞાતાના સત્યને જાણતો નથી તેનું આ સાપેક્ષ અસ્તિત્વથી જન્મેલું વિષયજ્ઞાન કેવી રીતે પારમાર્થિક હોઈ શકે ? જેમાં જ્ઞાન અને જ્ઞાનેતર શમી જાય તેવા ‘હું’નું સાચું જ્ઞાન જો થઈ જાય, તો અજ્ઞાનની સાથે સાપેક્ષ જ્ઞાન પણ અટકી જશે.
૧૩. જગત અને મન સાથે ઉત્પન્ન થઈને એકરૂપ બની રહે છે, પણ એ બેમાંથી જગત જ કેવળ મન માટે દૃશ્યત્વ ધારણ કરે છે. આ મન અને જગતની અવિભાજ્ય જોડી જેને વિશે ઊગે છે અને એકરૂપ થઈ ગોઠવાય છે તે એકમાત્ર જ સત્ તત્ત્વ છે. એ ‘સત્’ તત્ત્વ એક પૂર્ણ ચૈતન્ય જ છે. એને ઉદય પણ નથી અને અસ્ત પણ નથી.
૧૪. જગત શરીર કરતાં જુદું નથી, અને શરીર મન કરતાં જુદું નથી, મન અનાદિ ચૈતન્ય કરતાં અલગ નથી અને અનાદિ ચૈતન્ય પરમાર્થ સત્ કરતાં અલગ નથી, તે શાંતિમાં અપરિવર્તનશીલ અસ્તિત્વ ધરાવે છે.
૧૫. શબ્દાદિ પાંચ ઇંદ્રિય સંવેદનો સિવાય જગત બીજું કશું જુદું નથી. આમ જગત પાંચ ઇંદ્રિય વિષયોનું બનેલું છે. એક મન માં ઇંદ્રિયો દ્વારા આ પાંચેય સંવેદનો અનુભવે છે. આવી બાબત સંડોવાથી જગત મન સિવાય બીજું શું હોઈ શકે ?
