________________
૩૨
શ્રી રમણ મહર્ષિ
૬. ખરેખર અહંકાર એ પોતાના રૂપ વગરનું એક ભૂત છે, પણ જે કોઈ રૂપને એ પકડે છે, તેનાથી જ એ પોષણ મેળવે છે. જ્યારે એ ઓળખાઈ જાય છે, ત્યારે નાસી જાય છે. અહંકારના ઉદય સાથે બીજું બધું ઊગે છે, અને એના શમન સાથે બધું શમી જાય છે. આથી આત્મખોજ દ્વારા અહંકારનો નાશ કરવો એ જ કેવળ સાચો ત્યાગ છે મુક્તિ છે. આત્મખોજ દ્વારા અહંકારના નાશથી અનુભૂત થયેલ એવી સાચી સ્થિતિ જ અહંભાવશૂન્ય આત્મચૈતન્ય છે.
૭. સંસાર સાથે બાંધી દેતા વ્યક્તિગત સ્વાર્થને મનુષ્યે છોડી દેવો જોઈએ. મિથ્યા આત્મભાવનો ત્યાગ જ મુક્તિ છે. ધ્યાન માટે અમુક જ સમય નિશ્ચિત કરવો એ તો ફક્ત શિખાઉ આધ્યાત્મિક સાધક માટેની જ વાત છે. આગળ વધેલ માણસ તો કામ કરતી વખતે કે કામ ન કરતી વખતે પણ વધુ ગહન પરમશાંતિ મુક્તિને માણશે. એના હાથ ભલે સમાજમાં હોય, પણ હૈયું તો એ એકાંતમાં જ શાંત રાખશે.
૮. તમારે તમને પોતાને ‘હું કોણ ?' એ પ્રશ્ન પૂછવો જોઈએ. આ ખોજ છેવટે તમને મનની પેલી પાર તમારી ભીતર જ રહેતું ‘કંઈક’ ખોળી કાઢશે. બસ, તમે એ મોટી સમસ્યા હલ કરી લો, તો તે દ્વારા અન્ય બધી સમસ્યાઓ હલ થઈ જશે. મનુષ્યનું સાચું સ્વરૂપ સુખ છે. સુખ આત્મામાં સહજ છે. મનુષ્યની સુખ માટેની શોધ એ તેના સાચા આત્મસ્વરૂપની અભાન શોધ જ છે. પરમાર્થ આત્મા અવિનાશી છે. એટલા માટે જ્યારે મનુષ્ય એને શોધે છે, ત્યારે તે અનંત સુખને શોધે છે.
