________________
૧૪
શ્રી રમણ મહર્ષિ પાછો ઘેર મદુરાઈ આવી જા. તારું કૌપીનનું કપડું અને આ પથ્થરકાંટા વચ્ચે વાસ જોઈને મારાથી સુખસગવડભરી જિંદગી કેમ વિતાવાય ? વૈરાગ્ય આવો ન બતાવ, કૂર ન થા, તારી માનું હૈયું વેદનાથી સળગી રહ્યું છે.'' આમ સમજાવતાં તેમણે ખૂબ વિલાપ કર્યો. નાગસ્વામીએ પણ સમજાવ્યા. પોતાનો ઠપકો સામાન્યરૂપનો જ હતો વગેરે આશ્વાસનના અનેક શબ્દો કહ્યા. પશ્ચાત્તાપ દાખવ્યો, કંઈક મનામણાં કર્યા; બનતું બધું જ કરી છૂટ્યાં છતાં ભગવાનના ચહેરા પર સ્વીકાર કે અસ્વીકારનું કશું ચિહન વરતાયું નહીં! માંડ માંડ મહામહેનતે તેમની સાથે દસ દિવસ ગાળ્યા. શ્રી રમણની આવી શાંત, અવિચલ સ્થિતિ અને માતા-સંબંધીઓનું અસહ્ય આક્રન્દ જોઈને કેટલાક ભક્તોએ તેમને પ્રાર્થના કરીઃ “સ્વામી, દુઃખથી બેબાકળાં બનેલાં આપનાં માતાજીને આપનો અભિપ્રાય મોઢેથી નહીં તો છેવટે લખીને તો બતાવો ! ભક્તોએ આપેલ કાગળના ટુકડામાં તેમણે જ આપેલ પેન્સિલથી રમણે લખ્યું: ““દરેક મનુષ્યને પોતપોતાનાં પ્રારબ્ધકમો અનુસાર વિધાતા કમ કરાવે છે અને જે બનવાનું નથી તે ગમે તેટલા પ્રયત્નો કરવા છતાં પણ નથી જ બનવાનું અને જે બનવાનું છે તે ગમે તેટલાં વિદનો આવે તો પણ કદી અટકવાનું નથી. આ બધું અચલ સુનિશ્ચિત છે તેથી શાંત રહેવું એ જ સર્વશ્રેષ્ઠ છે.'' | ગમાઅણગમાથી વિનિર્ભક્ત આ અવિચલિત મનની જ્ઞાનસુદઢતા તો પર્વતની અવિચલિતતાને આંબી જાય તેવી હતી.
શ્રી રમણ ભગવાનના આ ઉત્તર આગળ ભક્તો અને માતાના હાથ હેઠા પડ્યા. આજહમ્માઈને દુઃખથી ઊભરાતા ચિરાયેલ
